🍃🌸🍃🌸🍃🌸🍃🌸🍃🌸🍃🌸
عرفان در وادی عمل
جلسه ۳۲۲ (۱۹بهمن۱۳۹۸)
🔴 بخش سوم
✅ «هَلْ مِنْ خالِقٍ غَيْرُ اللَّهِ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ»(فاطر ۳)؛ آیا غیر از خدا برای شما خالقی وجود دارد تا به شما روزی دهد؟ علامه طباطبایی توضیح میدهد که خلق از تدبیر منفک نیست. خداوند خالق است و در عین حال مدبّر است.
🔵 سنت معقول
✳️ مواظب سنت معقول باشید. ما گاهی قدر این سنت را نمیدانیم. سنت معقول فقط بدایه و نهایه نیست؛ بلکه بیش از این است. ولی در همین بدایه و نهایه هم مبانی فراوانی نهفته است. همۀ معارف قرآنی در سنت معقول حل شده است. گاهی در یک مسئله معقول، سیصد آیه و روایت جمع میشود. این سفره را برای خودتان پهن کنید و از آن فاصله نگیرید.
❇️ روال قرآن این است که معارف را از بنیاد گفته است. ما هم این معارف را برای عموم مردم بگوییم. با توجه به امکاناتی که امروزه فراهم است، با فایل صوتی همه میتوانند خیلی از کتابها را بخوانند و بدانند. امروزه عموم مردم بسیاری از اندیشههای عرفانی و فلسفی را میفهمند. در آن دورهای که عموم مردم نمیفهمیدند، برخی از بزرگان کاری کردند که مردم را به عمق کشاندهاند.
✅ این راهکار اول به طور کلی است: خدا و علم خدا و قدرت خدا و تدبیر خدا.
🔵 ۲. علم به تأثیر باطن عالم در ظاهر و علم به در دست خدا بودن تقدیر امور
✅ راهکار دوم این است که در عالم همهچیز از عمق به سطح میآید؛ از باطن به ظاهر میآید. از آسمانها به زمین میآید. هیچچیزی اینجا نیست مگر اینکه نازل شده از بالا است. «وَ إِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا عِنْدَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ»(حجر ۲۱). این هم یک راهکار است که از بنیاد و علت به سمت ظاهر و معلول است. نگاه قرآن به عالم از عمق به سمت ظاهر است؛ از آسمان به سمت زمین است و واقعاً همینطور است.
✳️ بگذارید مثالی بزنم. الان بنده وقتی دستم را تکان میدهم، در درون خودم میدانم چه کار میکنم. ولی کسی که از بیرون مرا میبیند، نمیداند من دقیقاً چه کار میکنم. این یک بروز از دورن و باطن به سمت بیرون و ظاهر است. حال اگر کسی فوق عرش باشد، عرش و کرسی و هفت آسمان و زمین را میبیند. او میبیند که از آنجا تصمیم گرفته میشود و عرش و کرسی و هفت آسمان را طی میکند و به زمین میرسد.
✅ کسی این را بفهمد، خیلی راحت این آیۀ «وَ إِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا عِنْدَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ» را میفهمد. همهچیز از آنجا رقم میخورد، حتی روزی. خدایی که سکاندار است؛ کلیدی که دارد؛ مقالید آسمان و زمین دست اوست و هیچکس جلودار او نیست. از آنجا توفیق و رفق میدهد و آن را پایین میآورد و در زمین اجرا میکند.
✳️ «هُمُ الَّذينَ يَقُولُونَ لا تُنْفِقُوا عَلى مَنْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ حَتَّى يَنْفَضُّوا وَ لِلَّهِ خَزائِنُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لكِنَّ الْمُنافِقينَ لا يَفْقَهُونَ»(منافقون ۷)؛ آنها میگویند: انفاق نکنید تا از دور و بر پیامبر بروند. خداوند میفرماید: خزینهها دست من است. شما چه کارهاید؟!
✅ «لَهُ مَقاليدُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشاءُ وَ يَقْدِرُ إِنَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَليمٌ»(شوری ۱۲)
این اندیشه قضا و قدری میشود که آن را در مورد بحث روزی داریم پیش میبریم و الا قضا و قدر در همهجا هست. شیوهاش هم این است: همهچیز از باطن به سمت ظاهر میآید.
این مسئلۀ از باطن به ظاهر آمدن را اگر کسی خوب حل کند، بسیاری از مسایل دشوارِ معرفتیِ قرآن را میتواند حل کند؛ دستهای از مسایل سنگین علمی را میتواند حل کند. حتی دستهای از مسایل سنگین علم تجربی را هم میتواند حل کند.
✳️ این از باطن به سمت ظاهر آمدن در سنت قرآنی آمده است که با بحث قضا و قدر مرتبط است. این مسئله را باید با کار علمی حل کرد و نوع کسانی که این را میفهمند، کسانی هستند که در سنت معقول ما خوب کار کردهاند. ملاصدرا حتی «بداء» را با همین مسئله حل کرده است که عموم علما نتوانستند از پس این مسئله بر بیایند.
✅ هر چه که پیش میآید، از بالا به پایین میآید. معنایش این نیست که ما تحلیل در سطح را و روابط علّی و معلولیِ عالم ماده را حذف کنیم. نه. اینها پا برجا است؛ ولی افزون بر سطح عالم ماده، عمقش را هم در نظر میگیریم.
✳️ این معارف را در قالب تفسیر قرآن به مردم عادی هم میتوان منتقل کرد و وقتی کمی قوی شدند، برای آنها معارف هم میشود گفت. مردم وقتی اینها را یاد بگیرند، از ما بهتر عمل میکنند. چنین فردی، وقتی قوت پیدا کرد، خوابهایش هم حساب و کتاب دارد. بندهخدایی خواب دیده بود که کسی میآید و به او میگوید: در فلان امتحان رتبهات این شده است. بعد از یکیدو ماه در بیداری دید که همان شخص آمده است و به او خبر میدهد که رتبهات در امتحان این شده است.
🍃🌸🍃🍃🌸🍃🌸🍃🌸🍃🌸🍃