بسم الله الرحمن الرحیم
ما أَصابَ مِنْ مُصيبَةٍ فِي الْأَرْضِ وَ لا في أَنْفُسِكُمْ إِلاَّ في كِتابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَها إِنَّ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسيرٌ (22) لکیلا تاسوا علی ما فاتکم ولا تفرحوا بما آتاکم والله لا یحب کل مختال فخور (23)
(سوره مبارکه حدید آیه 22 و 23 )
ترجمه
«هيچ بلا و مصيبتى نه در زمين و نه در مورد خودتان رخ نمىدهد مگر اينكه پيش از آنكه آن را پديد آوريم، در كتابى ثبت شده است به يقين ثبت رويدادها پيش از وقوع آنها، بر خدا آسان است.این بخاطر آن است که برای آنچه از دست داده‌اید تأسف نخورید، و به آنچه به شما داده است دلبسته و شادمان نباشید؛ و خداوند هیچ متکبّر فخرفروشی را دوست ندارد!»
✅ سوال
این آیه می فرماید که هیچ مصیبتی به انسان نمی رسد مگر اینکه قبل از آن، در کتاب علم الهی ثبت و ضبط است. ممکن است تصور شود این آیه با آیه 30 سوره مبارکه شوری که می‌فرماید: «وَ ما أَصابَكُمْ مِنْ مُصيبَةٍ فَبِما كَسَبَتْ أَيْديكُمْ وَ يَعْفُوا عَنْ كَثيرٍ» منافات دارد که در این آیه می‌فرماید مصائب، ناشی از اعمال انسان است و در آیه قبل فرمود مصائب از قبل مشخص و نوشته شده است.
❌جواب نادرست
در حل این تعارض ظاهری، ممکن است گفته شود مصائب دو قسم هستند برخی را خداوند می‌داند و رقم می‌زند و برخی ناشی از اعمال خود انسان است و یا اینکه گفته شود اصل مصائب و تعداد آنها را خداوند تعیین کرده اما کیفیت و میزان سختی آن بسته به اعمال انسان ها دارد.
اما ظاهرا این پاسخ ها صحیح نیست.
✅جواب درست
بلکه باید گفت طبق عمومیتی که از ظاهر آیه برداشت می‌شود تمام مصائب و حتی تمام اعمال انسان ها، از قبل در کتاب علم الهی ثبت است و مطابق آیه 29 جاثیه ملائکه از روی آن نسخه اصلی علم الهی، اعمال ما را استنساخ و ثبت می‌کنند.
«هذا كِتابُنا يَنْطِقُ عَلَيْكُمْ بِالْحَقِّ إِنَّا كُنَّا نَسْتَنْسِخُ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُون»
البته بین علم الهی و اختیار ما انسان ها هیچ منافاتی وجود ندارد. خداوند از قبل می‌داند که بر انسان ها به خاطر اعمال اختیاری اش چه مصائبی نازل می‌شود. در واقع در علم الهی قبل از وقوع مصیبت، نوشته شده که ما به خاطر کارهای خودمان چه بلاهایی را متحمل می‌شویم. در این صورت بین این دو آیه قرآن هیچ منافاتی وجود ندارد.
البته مصائبی که بر معصومین و یا اولیاء الهی نازل می‌شود برای ترفیع درجه می‌باشد و از محل بحث آیه 30 سوره مبارکه شوری تخصصا خارج است.
برخی مصائب نیز که بر مومنین وارد می‌شود فقط برای امتحان الهی می‌باشد نه اعمال انسان که آیه بعد به آن می‌پردازد. (البته تمام حوادث و وقایع در زندگی جهت امتحانی را دارد گرچه می تواند پاداش یا کیفر هم باشد.)
👇ادامه ....