هفتین سالگرد آغاز برجام، مروری بر خسارت محض❗️
🔸سخنان رئیس‌جمهور سابق در تیرماه سال ۹۴ و در عصر امضای برجام با مردم؛
«امروز به ملت ایران اعلام می‌کنم در روز اجرای توافق تمامی تحریم‌ها، حتی تحریم‌های تسلیحاتی، موشکی، تحریم‌های اقتصادی، پتروشیمی و... یکباره لغو خواهد شد و نه تعلیق! امروز قدرت‌های بزرگ اعلام کردند تحریم‌ها برداشته و قطعنامه‌های ظالمانه لغو و شرایط عادی در روابط با ایران آغاز خواهد شد. نقد دلسوزانه آزاد است، اما اجازه نمی‌دهم کسی با سخن ناروایی به امید مردم برای آینده درخشان این کشور، امید مردم برای رونق اقتصادی و امید مردم برای صلح و امنیت در کشور و منطقه و به اعتمادشان صدمه بزند.»
🔺اما در این مدت، نه تنها تحریم ها لغو نشد، بلکه حدودا ۲ برابر شد، موضوعی که از همان شب اول توافق و با تحریم‌های جدید حقوق بشری اوباما کلید خورد و پس از آن سیل تحریم‌های ترامپ و سیاست فشار حداکثری را به دنبال داشت. اکنون مرور دوباره درس‌های این توافق و مقایسه آن با شرایط کنونی که عملا برجام در کمترین حد اجرایی است، قابل توجه می‌باشد.
⭕️مهمترین عبرت برجام، لزوم بی اعتمادی به آمریکاست. هر چند که در دولت قبل تاکید کرده بودند که امضای کری تضمین است، اما برجام یکبار دیگر ثابت کرد که دولت آمریکا از هر حزبی که باشد، قابل اعتماد نیست.
⭕️از دیگر آموزه‌های برجام این بود که گشایش اقتصادی در گروی نزدیکی صرف به آمریکا و غرب نیست. در دولت قبل دیپلماسی فعال با تمام کشورهای دنیا خصوصا کشورهای منطقه و دوستان مورد بی اعتنایی قرار گرفت و دیپلماسی منفعلانه در دستور کار قرار گرفت.
⭕️این تجربه ثابت کرد که راه حل مشکلات در پیوستن به FATF و برجام خلاصه نمی شود. در دولت قبل مواردی از قبیل خرید واکسن کرونا، پیوستن به سازمان اقتصادی شانگهای، دیپلماسی اقتصادی در منطقه و...همگی به برجام و FATF منوط شد، هرچند در دولت کنونی خلاف این موضوع به اثبات رسید.
⭕️یکی دیگر از درس های برجام این بود که نشان داد راه حل مشکلات در اتکا به توان داخلی و ظرفیت های عظیم کشورمان است. در ماه‌های اخیر بدون برجام اقدامات بسیار مهمی از قبیل فروش کشتی اقیانوس پیما تا فروش سلاح و افزایش صادرات غیرنفتی و سوآپ گازی و... صورت گرفت.
⭕️یکی از جدی ترین نقاط ضعف برجام این بود که فاقد تضمین و سازوکار شکایت موثر برای مطالبه حقوق و خسارات ایران است، و نیز تکلیف لغو تحریم‌ها در آن معلوم نیست.
❇️در مسئله توافق ۳ مولفه اصلی شامل، لغو تمامی تحریم ها، دریافت تضمین معتبر و راستی آزمایی اقدامات طرف مقابل وجود داشت که متاسفانه در دولت قبل مورد توجه قرار نگرفت و اما اکنون، با تغییر رویکرد در سیاست خارجی تلاش شده تا از استمرار خسارت های برجام جلوگیری شود./عبدالهی