◀️مطلب سوم؛ ارتباط بین مجوس و زرتشت در باره این که آیا «زرتشت»، بنیان گذار «مجوس» است یا نه؛ هم چنین در باره این که آیا می توان «مجوس» را مترادف «زرتشت» دانست و آیا پیامبر آیین مجوس، زرتشت و کتاب او «اوستا» است یا نه؛ اختلاف است. اما کلام برخی اندیشمندان و مفسران علامه طباطبایی(ره) می گوید: روايات‏، هر چند «مجوس» را اهل كتاب خوانده، كه لازمه ‏اش آن است كه اين ملت نيز براى خود كتابى داشته باشد ... و ليكن قرآن هيچ متعرض وضع مجوس نشده و كتابى براى آنان نام نبرده و كتاب "اوستا" كه فعلا در دست مجوسيان است نامش در قرآن نيامده؛ كتاب ديگرى هم كه نامش در قرآن آمده باشد در دست ندارند. و كلمه "اهل كتاب" هر جا در قرآن ذكر شده، مراد از آن يهود و نصارا است كه خود قرآن براى آنان كتابى نام برده كه خداى تعالى براى ايشان نازل كرده است.(7) ایشان در جای دیگری می آورند: منظور از «مجوس» قوم معروفى هستند كه به «زرتشت» گرويده، كتاب مقدسشان «اوستا» نام دارد. چيزى كه هست تاريخ حيات زرتشت و زمان ظهور او بسيار مبهم است، به طورى كه مى ‏توان گفت به كلى منقطع است. اين قوم كتاب مقدس خود را در داستان استيلاى اسكندر بر ايران به كلى از دست دادند، و حتى يک نسخه از آن نماند، تا آن كه در زمان ملوک ساسانى مجددا به رشته تحرير در آمد، و به همين جهت ممكن نيست بر واقعيت مذهب ايشان وقوف يافت‏.(8) در تفسیر «نمونه» آمده: ترديدى نيست كه امروز «مجوس» به پيروان «زردشت» گفته مى ‏شود، و يا لااقل پيروان زردشت بخش مهمى از آنان را تشكيل مى ‏دهند، ولى تاريخ خود زردشت نيز به هيچ وجه روشن نمى ‏باشد، تا آن جا كه بعضى ظهور او را در قرن يازدهم قبل از ميلاد دانسته‏ اند و بعضى در قرن ششم يا هفتم! اين تفاوت و اختلاف عجيب يعنى پنج قرن! نشان مى ‏دهد كه تا چه اندازه تاريخ زردشت تاريک و مبهم است.(9) شهيد مطهرى(ره) در كتاب «عدل الهى» می نويسد: ما بر حسب اعتقاد اسلامى كه در باره مجوس داريم مى ‏توانيم چنين استنباط كنيم كه دين زرتشت در اصل، يک شريعت توحيدى بوده است، زيرا بر حسب عقيده اكثر علماء اسلام، زرتشتيان اهل كتاب محسوب می گردند.(10) نکته: واژه «المجوس» در زبان عربی به زرتشتیان اطلاق می شود. ◀️نکات پایانی 1. فارغ از همه اختلافات و بحث های تخصصی تاریخی و... در باره زرتشت، مشهور اندیشمندان شیعی، زرتشتیان را داخل در مجموعه مجوس، به حساب می آورند ـ اعم از این که زرتشت را بنیان گذار مجوس یا پیامبر دانسته و یا آیین زرتشت را یک شاخه و زیر مجموعه ای از مجوس، و زرتشت را هم در حد مبلّغ و مصلحی در آیین مجوس بدانیم. 2. در زبان عرب نیز ـ ولو مذاهب و فرقه های مختلفی زیر مجموعه مجوس بودند ـ ولی زرتشتیان نیز جزو مجوس محسوب می شدند. 3. مشهور و معروف در نزد فقهاء نیز این است که زرتشتیان در گروه اهل کتاب و مجوس هستند و با آنان معامله اهل کتاب می شود. بنابر این: از طریق آیات و روایات نمی توان به دنبال اثبات یا رد پیامبری زرتشت بود؛ این موضوع را باید از طریق تاریخ پیگیری نمود. البته در تاریخ هم در این زمینه اختلاف بسیار است و نتیجه قطعی حاصل نمی شود، که آن هم طبیعی است زیرا مجوس و زرتشت از آیین های قدیمی است و ثبت تاریخی قطعی و دقیقی از آنان در دست نیست. 📚پی نوشت ها: 1. طبرسى، الإحتجاج على أهل اللجاج، محقق/مصحح: خرسان، ناشر: نشر مرتضى‏ ـ مشهد، 1403 ق‏، چاپ: اول‏، ج ‏2، ص 424. 2. همان، ج ‏2، ص 346. 3. حج: 22/ 17. 4. کلینی، الكافي، محقق/مصحح: غفاری و آخوندی، انتشارات دارالکتب اسلامیه ـ تهران، 1407ق، چاپ چهارم، ج ‏3، ص 567، ح 4. 5. طوسی، تهذيب الأحكام، محقق/مصحح: خرسان، ناشر: دار الكتب الإسلاميه‏ ـ تهران، 1407ق، چاپ چهارم‏، ج ‏10، ص 187. 6. شيخ حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، محقق و ناشر: مؤسسة آل البيت عليهم السلام‏ ـ قم‏، 1409 ق‏، چاپ اول‏، ج ‏15، ص 127، ح 3. 7. طباطبایی، محمد حسین، تفسير الميزان، ترجمه موسوی همدانی، انتشارات: جامعه مدرسین، دفتر انتشارات اسلامی ـ قم، ج ‏3، ص 481 و 482. 8. همان، ج ‏14، ص 505. 9. مکارم شیرازی و همکاران، تفسير نمونه، انتشارات: دار الکتب الاسلامیه ـ تهران، ج ‏14، ص 45. 10. مطهرى، مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى‏ (عدل الهی)، ناشر: صدرا ـ قم، 1372 ه.ش، چاپ هشتم، ج 1، ص 89. 🔰 @p_eteghadi 🔰