✳️ جستارهای قرآنی رحیق
7 🔅🔅🔅 🔰تفسیر موضوعی در کلمات علما و بزرگان پیشین 🔹تفسیر موضوعى هرچند به صورت مقطعى و بر محور موضوعات خاص در کلمات علماى گذشته نیز بسیار دیده مى شود; ولى باید اعتراف کرد که هیچ کدام لااقل تا آن جا که ما سراغ داریم تفسیر موضوعى را بر تمام محورها مطرح نکرده اند. 🔹از کسانى که در این موضوع پیشگام بوده مرحوم علاّمه مجلسى است که در هریک از فصول بحارالانوار وارد مى شود، آیات مربوط به آن موضوع را جمع آورى مى کند; سپس یک دید کلّى بر همه آنها مى افکند; در بعضى از موارد نظرات مفسّران را نقل مى کند و در تبیین این آیات مى کوشد. 🔹مثلا در جلد ۶۷ هنگامى که درباره «قلب» و «سمع» و «بصر» و معناى آنها در قرآن مجید سخن مى گوید; ده ها آیه در این زمینه از قرآن جمع آورى کرده، و بعد از ذکر روایتى از کافى به تبیین کلّى معناى آنها پرداخته; و در حدود ده صفحه در این زمینه بحث مى کند.}در جلد ۵۸ در فصل حقیقت خواب و تعبیر آن، نخست بیش از ده آیه از آیات قرآن را در این موضوع جمع آورى کرده; سپس چندین صفحه به تفسیر آن ها مى پردازد. 🔹در جلد ۲۲ در نخستین باب که از ماجراهاى یهود و نصارا و مشرکان بعد از هجرت بحث مى کند; ده ها آیه از سوره هاى مختلف قرآن را در همین موضوع جمع آورى کرده; سپس به بحث و تفسیر آنها پرداخته است. این محقّق بزرگ همین کار را در فصول دیگر این کتاب عظیم انجام داده است. 🔹از نمونه هاى دیگر از تفسیر موضوعى در کلمات بزرگان پیشین کتاب هایى است که تحت عنوان «آیات الاحکام» نوشته شده. در این کتاب ها آیات مربوط به احکام فقهى مثلا آیات مربوط به اجزا و شرایط نماز، و اجزا و شرایط روزه و حج و نکاح و طلاق، احکام حدود ودیات و قضاوت اسلامى و غیر اینها به صورت موضوعى جمع آورى و در کنار هم مورد بررسى قرار گرفته است. 🔹ظاهراً اوّلین کتابى که در این زمینه تألیف شده کتاب «احکام القرآن» محمّد بن صائب کلبى است که از یاران امام باقر و امام صادق(علیها السلام) بوده. او که در سال ۱۴۶ وفات کرد; حتى قبل از شافعى امام معروف اهل سنّت (متوفاى ۲۰۴) به تألیف چنین کتابى پرداخت. 🔹بعد از او نیز گروه زیادى از بزرگان فقها و دانشمندان دست به تألیف کتاب هایى در زمینه آیات الاحکام (گاه به همین نام، و گاه به نام هاى دیگر) زدند; که مرحوم محدّث تهرانى در کتاب الذّریعه بالغ بر ۳۰ کتاب از این سلسله را نام مى برد؛ که مشهورترین آنها در میان علماء و فقهاى امروز کتاب «آیات الاحکام» مرحوم محقّق اردبیلى، موسوم به «زبدة البیان» و آیات الاحکام مرحوم فاضل مقداد موسوم به «کنز العرفان» است. 🔹در کتاب اخیر آمده است که مشهور در میان دانشمندان این است که تعداد پانصد آیه در قرآن مجید درباره احکام فقهى وجود دارد و این با محاسبه آیات مکرر در این زمینه است والا عدد آن کمتر از این مى شود. ادامه دارد... 🌷🌷🌷 🔅مدرسه تفسير و علوم قرآنی @rahighemakhtoom
118 مشاهده