📌پيروی از شيطان اختياری بوده و معياری برای تميز مؤمن به آخرت از شاك در آن است‌. وَ ما كانَ لَهُ عَلَيْهِمْ مِنْ سُلْطانٍ إِلاَّ لِنَعْلَمَ مَنْ يُؤْمِنُ بِالْآخِرَةِ مِمَّنْ هُوَ مِنْها فِي شَكٍّ وَ رَبُّكَ عَلی‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ حَفِيظٌ سوره سبأ (۲۱) با اينكه ابليس سلطنتی بر آنان نداشت، بلكه ما می‌خواستيم مؤمنين به آخرت را، از كسانی كه در باره آن شك دارند متمايز كنيم، و پروردگار تو بر هر چيزی آگاه است . سوره سبأ(۲۱) ◻️منشا پيروي افراد از شيطان شكی است كه در باره مساله آخرت دارند، و آثارش كه همان پيروی شيطان است ظاهر می‌شود. پس اينكه خدای تعالی به ابليس اجازه داد تا به اين مقدار، يعنی به مقداری كه پای جبر در كار نيايد، بر ابنای بشر مسلط شود، برای همين بود كه اهل شك از اهل ايمان متمايز و جدا شوند، و معلومشان شود چه كسی به روز جزا ايمان دارد، و چه كسی ندارد، و اين باعث سلب مسئوليتشان در پيروی شيطان نمی‌شود، چون اگر پيروی كردند به اختيار خود كردند، نه به اجبار كسی. 📚تفسیر المیزان مرحوم علامه طباطبایی @rahighemakhtoom