انشاء (فقه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ایجاد یا ابراز معنا، مقابل اخبار را اِنشاء میگویندواز آن در باب تجارت بحث شده است.
فهرست مندرجات
۱ - تعریف انشاء
۲ - تفاوت انشاء و اخبار
۳ - تقسیمات
۳.۱ - انشاء فعلی و قولی
۳.۲ - انشاء تنجیزی و تعلیقی
۳.۳ - انشاء خارجی و قلبی
۴ - حکم
۵ - پانویس
۶ - منبع
تعریف انشاء
[ویرایش]
مشهور فقها انشاء را به ایجاد معنا با لفظ تعریف کردهاند، مانند ایجاد معنای فروختن با لفظ «بِعتُ» و خریدن با لفظ «اِشْتَریتُ»؛ لیکن برخی، آن را ابراز امر نفسانی (معنا) دانستهاند.
تفاوت انشاء و اخبار
[ویرایش]
تفاوت انشاء با اِخبار این است که جمله انشایی، در خارج مابازاء ندارد که با آن تطبیق داده شود. از این رو، به صدق و کذبمتّصف نمیگردد؛ امّا جمله خبری که در مقام خبر دادن از ثبوت یا نفی چیزی است گاه مطابق با واقع و گاه مخالف با آن است. از این رو، به صدق و کذب متّصف میشود.
[۱]
تقسیمات
[ویرایش]
← انشاء فعلی و قولی
انشاء به لحاظ ابراز آن به انشاء فعلی و قولی تقسیم میشود. انشاء فعلی عبارت است از انشاء با دادن و گرفتن و یا هرفعل دیگری که جایگزین قول باشد مثل اشاره لال و یا نوشتن. و انشاء قولی (انشاء لفظی، انشاء به صیغه) عبارت است از انشاء با لفظ و صیغه مخصوص. برای مثال، انشاء تملیک و تملّک در بیع، گاه با تحویل دادن کالا و دریافت بهای آن تحقّق مییابد و گاه با صیغه «بِعْتُ» و اِشْتَریتُ».
[۲]
[۳]
← انشاء تنجیزی و تعلیقی
انشاء به لحاظ ایجاد یا ابراز متعلّق آن (مُنشأ) به نحو مطلق یا مشروط، به انشاء تنجیزی و تعلیقی تقسیم میشود. اول، مانند انشاء ملکیّت کتاب برای شخصی بدون هیچ شرطی، و دوم، مانند انشاء ملکیّت کتاب برای شخصی به شرط آمدن شخصیدیگر.
انشاء تنجیزی تأثیر فعلی دارد، بر خلاف انشاء تعلیقی که اثر بالفعل ندارد و تأثیر آن مشروط به تحقّق شرط است.
[۴]
[۵]
[۶]
← انشاء خارجی و قلبی
انشاء به لحاظ مُنشَأ آن، به انشاء خارجی و قلبی (نیّت) (انشاء نفسی، انشاء ضمیری) تقسیم میشود. شرط صحّت همه عقود وایقاعات انشاء خارجی است و انشاء قلبی کفایت نمیکند، مگر در نذر و عهد که از برخی، کفایت نیّت قلبی در تحقّق آن دو، نقل شده است.
[۷]
حکم
[ویرایش]
در تمامی عقود و ایقاعات، قصد انشاء معتبر است. در اینکه در قرائت نماز، افزون بر قصد قرائت قرآن، میتوان در مثل آیه{ الحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ العَالَمین}قصد انشاء حمد، در آیه{ الرَّحْمـن الرَّحِیم }
قصد انشاء مدح، در آیه{ إیّاکَ نَعْبُد وَ ایّاکَ نَسْتَعین}قصد انشاء خطاب و در آیه{ اِهْدِنا الصِّراطَ المُسْتَقیم}قصد انشاء طلب هدایت کرد، اختلاف است. بسیاری از فقها آن را جایز دانستهاند.
[۸]
[۹]
پانویس
[ویرایش]
۱.↑ خویی، ابوالقاسم، مصباح الفقاهة، ج۲، ص۵۲. ۲.↑ خوانساری، احمد، جامع المدارک، ج۳، ص۷۱. ۳.↑ خمینی، روح الله، تحریر الوسیلة، ج۲، ص۴۳۳. ۴.↑ اصفهانی، محمدحسین، حاشیة الکتاب المکاسب، ج۱، ص۲۹۶. ۵.↑ خویی، ابوالقاسم، مصباح الفقاهة، ج۳، ص۸۱. ۶.↑ مصطفی، خمینی، کتاب البیع، ج۱، ص۱۶۹-۱۷۰. ۷.↑ طباطبایی یزدی، محمدکاظم، حاشیة المکاسب، ج۱، ص۶۶. ۸.↑ طباطبایی یزدی، محمدکاظم، العروة الوثقی، ج۲، ص۱۴۷-۱۴۸. ۹.↑ طباطبایی حکیم، محسن، مستمسک العروة الوثقی، ج۶، ص۲۸۸.
منبع
[ویرایش]
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیه السلام ج۱، ص۷۲۷-۷۲۹.
ردههای این صفحه : عقود | فقه | معاملات

ورود به سامانه / ایجاد حساب کاربری
العربیة | اردو
پیشرفته
سیاست و ضوابط: تلاش ویکیفقه تدوین دانشنامهایی در حوزه علوم اسلامی است. یکی از سیاستهای اصلی آن رعایت احترام به صاحبان نظریه است. اتقان و مستند بودن مطالب یکی دیگر از سیاستهاست که در نگارش مطالب باید رعایت شود. تدوین مطالب توسط طلاب قم، مشهد، نجف و سایر حوزههای علمیه با رعایت اتقان و استناد، انجام میشود.