برای اینکه ما یک نظریه یا آموزه ای دست پیدا کنیم که بتوانیم با اطمینان محققانه و عالمانه(طیب خاطر نه قاطعیت فلسفی) اون رو به اسلام نسبت دهیم ، نیازمند روش هستیم، روش پیشنهادی ما روش اکتشافی است که ۹ گام دارد :
۱.تبیین دقیق مساله یا موضوع
۲.گرد آوری پاسخ های ارائه شده
۳.تحلیل و بررسی پاسخ ها
۴.جستجو در منابع و متونی که از نگاه دین حجت اند.(اعتبار منابع متفاوت است)
۵.اعتبار سنجی مستندات گرد آوری شده(هر نوع از مستندات با روش خودش)
۶.فهم عمیق متون گردآوری شده ، تامل و تفکر
تا این مرحله ما به یک آموزه ای دست یافتیم اما نباید آنرا عجولانه به دین نسبت دهیم. کمااینکه برخی بزرگان اینچنین اشتباهی کرده اند. ۳ مرحله دیگر هم باید انجام شود.
مرحوم شیخ در مکاسب ...
۷.آیا این حکم با ضوابط اسلامی حاکم بر قلمرو بحث سازگاری دارد یا متعارض است.
قلمرو و حیث مدیریت اسلامی با حیث اقتصادی متفاوته، با اعتبار حقوقی متفاوته، با اعتبار اجتماعی متفاوته،ضوابط هر حیث متفاوته. مثلا از ضوابط تدبیر منزل (روابط خانوادگی) احسان است، وفاداری است ، مودت، گذشت ،در همه ی فعل و انفعالات خانوادگی باید این ضوابط برقرار باشه.
بدست آوردن این ضوابط یک پروژه سنگین است، اجمالا شاید باید به استناد منابع دین،مبانی(هستی شناختی،معرفت شناختی، انسان شاختی، ارزش شناختی) دین، مقاصد دین و متون دینی بدست آید.
۸.عرضه این آموزه با قواعد اسلامی زیست انسانی[فرا کلان].
هر مکتبی یک هنجارها [و قواعد] رفتاری فرا کلان دارند که بر همه حوزه های زیستی سایه افکنده اند، که قواعد زیست انسانی از نگاه آن مکتب را بیان میکنند. مثلا در اسلام قاعده عدالت، قاعده لاضرر، قاعده اعانه بر بر ، قاعده پرهیز از اعانه بر اثم وجود دارد.
این قواعد میتوانند باعث جدا کردن مکاتب شود. عام ترین قاعده در مکتب لیبرالیسم آزادی است(در مقام اندیشه) اما در اسلام اصل عدالت و ظلم ستیزی اصل مادر است.
۹.عرضه کردن آموزه ها به مقاصد و غایات زیست انسانی اسلامی :
آیا مطابق با هدف نهایی و غایی از خلقت بود، میشه قطعا اسلامی.
منظور ما فقه مقاصدی (علل و مصالح و انگیزه های تشریع) نیست ، منظور ما هدف نهایی و ارزش غایی ای است که غایت همه ی ارزش ها و احکام اسلامی است،مثلا آیت الله مصباح مقصد نهایی را قرب الهی و خدایی شدن می نامند، شبیه تعبیر بسیاری عرفا و اخلاقیون و فیلسوفان اسلامی : التخلق به اخلاق الله قولا و فعلا و علما و حالا. آیت الله سبحانی : مقصد نهایی اسلام را تربیت انسان در سایه عقیده صحیح و عمل صالح به گونه ای که انسان مظهر اسما حق شود.
این ۹ گام هرکدام روش و ضابطه دارند. روش نظریه پردازی ما خوبی ها و نقاط قوت روش های اجتهادی مرسوم و روش نظریه پردازی شهید صدر را هم دارد. جای گفتگو و نقادی هم دارد.
-----------------
طبیعتا این خلاصه مغنی از این جلسه و جلسات گذشته نیست، چه بسا موجب سوءبرداشت هم شود برای برخی. لذا خلاصه هایی که قرار داده میشود نشر داده نشود.
#تولیدعلم
#علوم_انسانی_اسلامی