نکتههای سورۀ توبه- آیۀ ۲۹:
در آیات قبل، سخن از پلید بودن مشرکان و نبرد با آنان بود؛ در این آیه شیوۀ برخورد با اهل کتاب را بیان میکند که یکی از دو راه در پیش آنان است: جنگ، یا پرداختِ جزیه.
همانگونه که مسلمانان با پرداخت خمس و زکات، به دولت اسلامی کمک میکنند و از مزایای امنیّت و خدمات بهرهمند میشوند، اهل کتاب نیز با پرداخت مبلغی به نام جِزیه، بودجهای را که صرف آنها میشود، تا حدّی تأمین میکنند.
مقدار جزیه را نیز رهبر مسلمین تعیین میکند. البتّه باید به اندازهای باشد که پرداخت آن برای اهل کتاب سنگین باشد. «وَ هُمْ صاغِرُونَ» امام صادق علیهالسّلام فرمود: اگر مقدار جزیه کم باشد، در پرداخت تفاوتی در روحیّۀ آنان حاصل نشده و احساس حقارت نمیکنند. (تفسیر نور الثقلین کافی، ج ۳، ص ۵۶۶)
با اینکه اهل کتاب، به خدا و قیامت ایمان دارند، ولی در آیه آنان را نسبت به خدا و قیامت بیایمان معرّفی کرده است؛ زیرا قرآن، کسانی را که به بخشی از معارف ایمان دارند و بخشی را منکرند، کافر میداند. («یَقُولُونَ نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَ نَکْفُرُ بِبَعْضٍ» «أُولئِکَ هُمُ الْکافِرُونَ حَقًّا». نساء، ۱۵۰) به علاوه اگر ایمان به مبدأ و معاد آمیخته به خرافات باشد، به منزلۀ کفر است. (تفسیر صافی