جام خلیج عربی، سرآغاز بازگشت عراق به هویت عربی خود؟!
عراق از مجرای میزبانیِ دوره 25ام مسابقات «جام ملت‌های خلیج»، مشتاق گذار به مرحله جدیدی از روابط سیاسی و اقتصادی با تمامی دولت‌های جلیجی ـ و در رأس آنها عربستان سعودی ـ است؛ مسابقاتی که در روز جمعه 6 ژانویه 2023م و با مشارکت تیم های منتخب فوتبال 6 کشور حاشیه خلیج عربی به اضافه یمن و عراق آغاز شد.
آنچه در پی می آید، چکیده‌ای از نگرش رسانه‌های خارجی حول میزبانی عراق در این مسابقات است:
1. پذیرش میزبانی عراق برای دوره 25ام این مسابقات از سوی دولت های عربیِ خلیج، حامل این پیام سیاسی است که در ماهیت روابط میان عراق و سایر دولت های خلیج عربی، متغیر مهمی وجود دارد و آن عبارت است از تلاش عراق برای تقویت روابط در همه سطوح. در واقع عراق، اساساً دولت های مذکور را در عمق [راهبردی] خود و هم‌بستگی عربیِ خویش می بیند.
2. از جمله پیام‌های این جام آن است که تمامی سیاست ها و اقدامات سابقی که در تلاش برای انزوای عراق از عمق عربی ـ خلیجیِ آن بوده، به شکست انجامیده و این یعنی مردم عراق از طریق عشقی که به برادران خلیجی خود ابراز می کنند، تحت تأثیر تلاش هایی که به دنبال ایجاد شکاف بین آنها و برادران عربِ خلیجی‌شان است، قرار نخواهند گرفت.
3. لازم به ذکر است ورزشگاه «جذع النخلة» بصره بعد از ظهر جمعه شاهد بازگشت میزبانی این جام به عراق پس از غیاب 43ساله بود. آخرین میزبانی عراق در جام ملت‌های خلیج، سال 1979 بود که بعد از آن، سلسله موانعی از بازگشت میزبانی این جام به عراق جلوگیری کرد: در خلال دهه 1980، روند جنگ ایران و عراق مانع از بازگرداندن میزبانی این مسابقات به عراق شد. همچنین در خلال دهه 1990، حمله عراق به کویت منجر به قطع روابط عراقی ـ خلیجی شد تا آنکه بازگشت عراق به این مسابقات تا زمان اشغال عراق در سال 2003 توسط ایالات متحده، تدریجاً آغاز شد؛اما آن زمان هم اوضاع امنیتی عراق مانع از امکان میزبانیِ این جام از سوی عراق می‌شد.
4. به گفته بدر ناصر البدر، رئیس فدراسیون فوتبال عراق (شاخه بصره)، جمعیت انبوهی از سمت تمامی کشورهای خلیج عربی، از ابتدای ژانویه 2023م وارد بصره شده و به گردش در تفرجگاه ها و رستوران های محبوب و نیز خیابان ها و کوچه های بصره پرداختند. وی اضافه کرد: «تمامی آنها با کمال اطمینان در بصره به گردش می پردازند؛ گویی که خودشان از اهالی بصره‌اند. آنان همچنین از سخاوتمندی و مهمان‌نوازی بصری‌ها قدردانی بسیار نمودند.»
همانطور که از فضای حاکم بر رسانه های مذکور پیداست، یکی از پیام‌های این جام می تواند این باشد که کشورهای عربیِ حوزه خلیج ـ که عمدتاً هم در محور مقاومت تعریف نمی شوند ـ به دنبال آن هستند که عراق به بهانه میزبانیِ این جام، به شکلی روزافزون از دایره محور مقاومت و عمق راهبردیِ ج.ا.ا. فاصله گرفته، هرچه‌بیشتر در دامان کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بغلطد. ضمن آنکه هویت عربیِ جام مذکور (تصریح «الخلیج العربی» در نامگذاری عنوان جام) خود مؤید این مدعاست. اما یکی از مسائلی که ابعاد این رویداد را متمایز کرده، استعمال تعبیر مجعول «خلیج عربی» در ادبیات رسانه ایِ برخی سیاسیون عراقی، آن هم در بالاترین سطوح است که به عنوان نمونه می توان به مصاحبه اخیر محمدشیاع السودانی نخست وزیر عراق با شبکه دویچه‌وله عربی و یا توئیت چندی پیش مقتدی صدر در این رابطه اشاره نمود. با احتمال پربسامد شدن اینگونه استعمال ها و در مقابل، عدم واکنشی درخور از سوی دستگاه دیپلماسی کشورمان، ممکن است تدریجاً و در آینده‌ای نه‌چندان دور، بر حجم این مناقشات افزوده شود؛ کمااینکه نمونه مشابه آن را در هم‌نوایی چندی پیشِ چین با دول عربی مذکور در قضیه جزایر سه‌گانه (مندرج در بیانیه پایانی نشست سران شورای همکاری خلیج فارس با چین) شاهد بودیم.
از سوی دیگر، باید توجه داشت که تمامیِ این تحولات، حول محور یک رویداد ورزشی شکل گرفته؛ به نحوی که قرابت زمانیِ این رویداد با میزبانی اخیر قطر برای جام جهانی، می تواند جالب توجه باشد. خط‌شکنی قطر برای تقویت هویت عربی در محافل بین‌المللی از مجرای میزبانی جام جهانی، شاید این جرئت را به عراق داده تا با الگوگیری از این شیوه‌ی ورزشی، خود را به هویت عربیِ گذشته‌اش نزدیک‌تر کند.
@rasadeakhbar313