مُربا 🔸مربا در لغت به معنی تربیت شده،تربیت یافته و هرچیز پرورده را می گویند. در اصطلاح هر چیزی که آن را در عسل پرورانده باشند، 🔸مازیانه،مازیاره،مازیاری،ربید،رچال،لیجار و مربا می گویند. به مربای دوشاب یا شیره انگور «ریچار» هم گفته می شود. 🔸روایات مختلفی در مورد وجه تسمیه(نامگذاری) مربیات و انبه جات وجود دارد. به نقلی مربیات را در قدیم انبه جات می گفتند؛زیرا میوه انبه را که از درختی هندی است اَنبَج می گفتند. آن را مربا می کردند و به عراق می بردند؛چون مورد استقبال مردم قرار گرفته بود و وقتی مردم نامش را می پرسیدند،آن را اَنبَج می گفتند؛بنابراین،نام اَنبَج به کل مرباها تعمیم داده شد و مربیات به انبه جات شهرت یافت،ولی برخی اعتقاد دارند که انبه جات، مرباهایی هستند که در آن ها چیزهایی را با عسل یا غیر عسل مخلوط کرده اند؛به گونه ای که کاملا درهم ادغام و یک دست شده اند؛ 🔸مثل جَلَنجَبین وخمیر بنفشه.مرباهانیز چیزهایی هستند که با عسل یا غیر عسل آمیخته شده اند؛به نحوی که هر کدام قوت ها و خواص یکدیگر را کسب کرده باشند،ولی کاملا با یکدیگر آمیخته نشده باشند؛ مثل مرباهای هلیله و زنجبیل. بعضی اَنبه جات و مربیات را مترادف یکدیگر می دانند. 🔸مربا را از میوه تر یا خشک یا پوست یا گل میوه یا ریشه گیاه یا دیگر اجزای گیاه تهیه می کنند. در ادامه،علت مربا کردن مواد مختلف بیان شده است. 🔸با مربا کردن میوه هایی مثل سیب و به،مقداری از رطوبت میوه در آن باقی مانده و در مواردی که تازه آن ها در دسترس نیست می تواند به عنوان جایگزین مصرف شود. 🔸در مورد میوه هایی مثل هلیله،مربا کردن موجب از بین بردن طعم بد و نامطبوع آن ها می شود و تا حدی آن ها را خوش طعم می کند. 🔸در مواردی مثل مربای ترنج،جرم پوست ترنج غلیظ و غیر قابل خوردن است که مربا کردن آن موجب نرم شدن جرم آن می شود و آن را قابل خوردن می کند. 🔸در مواردی مثل گل بنفشه که حفظ خواص و قوت مواد برای مدت طولانی برای ما مهم است،مربا کردن،به ویژه با عسل می تواند موجب حفظ قوت مواد،و مانع خرابی و فاسد شدن آن ها شود. 🔸مصرف مواد مربا شده آسان و مطبوع است،به خصوص برای افرادی که به دلیل ضغف قوت یا مصرف زیاد داروها،از مصرف دارو بیزار شده اند. 🔸اگرچه هریک از اجزای مورد استفاده میوه در مربا بعد از مربا شدن با قبل از آن تفاوتی نمی کند،ولی به دلیل آمیختگی با عسل و افاویه(داروهای معطر خوش بو که طبیب با آن بیماران را معالجه کند(بحرالجواهر،دهخدا). ادویه خوش بو را نامند که در اطعمه و اشر به داخل می کنند؛مانند میخک و دارچین(مخزن)) با آن ها،قوت های دیگری را نیز کسب می کنند؛ 🔸مثل: تقویت معده؛ تنقیه و پاکسازی مواد زاید و رطوبت های باقیمانده از غذاهای قبلی؛ خوشبو کردن رائحه دهان؛ تقویت باه(نیروی جنسی)،مثل مربای زنجبیل؛ روش های مختلفی برای تهیه انواع مرباها وجود دارد. هدف از تهیه این مجموعه بیان روش تهیه مربا با طبق منابع طب سنتی ایرانی است. برخی از مرباها با افاویه ای(دواهای خوش بو) درست می شود که امروزه ممکن است به راحتی در دسترس نباشند. نکات جالبی در بررسی روش تهیه مرباها وجود دارد که در ادامه بیان می شود. 🔸ظرف پخت مربا در اکثر منابع،ظروف سنگی است. نگهداری مرباها باید در ظروف چینی یا سبوچه (کوزه کوچک را می گویند).لعابدار باشد. 🔸پس از تهیه،سطح بیرونی ظروف نگهداری مرباها به مدت چهل روز باید با آب سرد شسته شود جز ظرف مربای بالنگ. 🔸برای تهیه مربا از میوه هایی مثل آلو که چندان آب دار نیستند شربت عسل استفاده شده باید رقیق باشد. 🔸بهتر است اَفاوِیه(دواهای خوشبو) مثل زعفران،هل،میخک،دارچین و مشک را بکوبند و در کیسه کتانی بریزند و در مربا بیندازند. سپس ساعت به ساعت کیسه را بمالند و لفشارند تا قوت ادویه به مربا باز داده شود. ✅ برخی مرباها که در کتاب قرابادین کبیر ذکر گردیده و خواصی برای حفظ الصحه دارند که در ادامه به آنها اشاره میکنیم: