❓❓در تاریخ اسلام لقب سیدالشهداء متعلق به چه کسی است؟
🔰🔰پاسخ:
درتاریخ اسلام دو شخصیت بزرگ با لقب سیدالشهداء شناخته می‌شوند: حمزة‌بن‌عبدالمطلب وحسین‌بن‌علی. روشن است که این لقب به معنای برتری و فضیلت یک شهید بر سایر شهیدان است.
نخستین بار این لقب ازسوی رسول‌خدا ˆ به حمزة‌بن‌عبدالمطلب، عموی پیامبر که در جنگ اُحد به شهادت رسید، عطا شد و از آن پس از حمزه با لقب سیدالشهداء یاد می‌شد.[۱]
امامان شیعه نیز بر تکرار لقب سیدالشهداء برای حمزة‌بن‌عبدالمطلب تأکید می‌ورزیدند و همواره یکی از افتخارات و ارزش‌های والای معنوی خاندان رسول‌خداˆ را، انتساب‌شان به حمزه سیدالشهداء ذکر می‌کردند.[۲]
لقب سیدالشهداء برای اباعبدالله الحسین نیز دارای چنین زمینة فکری، معنوی و سیاسی است.
نخستین بار لقب سیدالشهداء کی و از سوی چه کسی به امام حسین† داده شد؟
طبق پاره‌ای ازروایات، لقب سیدالشهداء برای امام حسین نخستین بار از سوی جبرئیل به کار برده شد. پیامبرˆ بارها خبر شهادت امام حسین را که از فرشتگان مقرب الهی دریافت کرده بود، برای مردم به ویژه خواص و یاران نزدیک و برخی خویشان بیان کرده بود.[۳]
ضمن یکی از این روایات، پیامبر از طرف خداوند حسین‌بن‌علی را سیدالشهداء معرفی کرد و فرمود:
انه سیدُ‌الشُّهداء مِن الاوَّلینَ و الاخِرینَ فِی الدُّنیا وَ الاخرةِ ، وَ سیِّد شَبابِ اهلِ الجَنَّةِ مِنَ الخَلْقِ اَجمَعِینَ[۴]؛ «او (حسین) سرور شهیدان از نخستین تا آخرین آنها در دنیا و آخرت است و سرور جوانان همه اهل بهشت است.»
طبق روایت مشهور دیگری که بیشتر منابع آن را نقل کرده‌اند، رسول‌خداˆ که به نقل از جبرئیل، از شهادت فرزندش خبر می‌داد، درضمن دعایی، درخواست مقام سیدالشهدایی برای حسین کرد و از خدا خواست که حسین را از سادات و سرور شهیدان قرار دهد. تعبیر «سادات الشهداء» در این روایت بیانگر همین معنا (سیدالشهداء) است.[۵]
بنابراین لقب سیدالشهداء برای نخستین بار از سوی رسول‌خداˆ به سبط بزرگوارشان عطا شد و پس از آن سایر امامان بر تکرار آن تأکید کردند. در روایتی، امام علی‌بن‌الحسین در بیان فضیلت و قداست سرزمین کربلا بر سایر زمین‌ها به این نکته اشاره می‌کند که فضیلت کربلا به این است که پیکر پاک سیدالشهداء را در آغوش گرفته است: قال علی‌بن‌الحسین اِتَخَذَاللهُ اَرضَ کَربلا حَرَماً آمِناً مُبارَکا .....الَّتی تَضَمَّنَتْ سیدَ‌الشُّهداء و سیدَ شبابِ أهلِ الجَنَّة[۶]: «خداوند زمین کربلا را حرم امن و پر برکت قرار داده ...که سیدالشهداء† و سرور جوانان اهل بهشت را در خود جای داده است.» افزون براین، بر اساس روایات متعدد، امام صادق، امام حسین را سیدالشهداء خوانده است.[۷]
حتی پیش از آن نیز میثم تمّار در سخنانی که با جَبَلة مَکیَّه داشت، این تعبیر را در باره آن حضرت به کار برده است[۸] که نشان می‌دهد علاوه بر این که افراد نزدیک به اهل‌بیت از شهادت امام خبر داشته‌اند، با لقب سیدالشهداء برای آن حضرت نیز آشنا بوده‌اند
پس ازآن در روایات فراوانی که ازامام صادق علیه السلام نقل شده بر این لقب شریف تاکید زیادی شده است ودر حقیقت این لقب برای امام حسین (ع) از این دوره رواج فراوان یافته است.
طبق روایتی امام صادق علیه السلام به ام‌سعید اَحمَسِیَّه که مرکبی کرایه کرده بود تا در مدینه بر سر قبور شهدا برود، فرمود: چرا به زیارت سیدالشهداء نمی‌روی؟. پرسید: سرور شهیدان (سیدالشهداء) کیست؟ فرمود: حسین‌بن‌علی است ... .[۹]
بنابراین لقب سیدالشهداء نخستین بار از سوی رسول‌خدا (ص) به حضرت حمزة‌بن‌عبدالمطلب پس از شهادتش در جنگ اُحد داده شد، و بعد از آن بر اساس روایات متعدد، این لقب از سوی رسول‌خدا (ص) به حسین‌بن‌علی علیه السلام قبل از شهادتش و هنگام خبر دادن از شهادت وی، عطا شد و عمدتا پس از شهادت مظلومانه آن حضرت درکربلا از سوی امامان شیعه یا صاحب الزمان الغوث و الامان بحق امک فاطمه:
مورد تأکید قرار گرفت و در برخی دعاها و زیارت‌نامه‌ها تکرار شد تا آنجا که از مشهورترین القاب آن حضرت، لقب سیدالشهداء می‌باشد.
🌸🌸منابع
[۱] . الإصابة، ج۲، ص۱۰۶. متقی هندی، کنزل‌العمال، ج۱۱، ص۶۷۵؛ سیوطی، الدر المنثور، ج۲، ص۹۷.
[۲] .شیخ صدوق، الامالی، مجلس ۳۰، ص۲۲۲؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص۴۲۴؛ شیخ مفید، الإرشاد، ج۱، ص۳۸.
[۳] . ابن قولویه، کامل‌الزیارات، باب ۲۱، ص ۱۴۲ و ۱۴۸.
[۴] . ابن‌قولویه، کامل‌الزیارات، ص۱۴۸؛ مجلسی، بِحار الأنوار، ج ۴۴، ص ۲۳۸.
[۵] . ابن‌اعثم، کتاب الفتوح، ج۴، ص۳۲۵؛ ابن‌نما، مثیر الاحزان، ص۱۹؛ همو، ذوب النضار، ص۲۱.
[۶] . حر عاملی، وسائل‌الشیعة، ج۱۰، ص۴۰۳.
[۷] . ابن قولویه قمی، کامل‌الزیارات، باب ۲۸، ص ۱۸۴ و باب۳۷، ص ۲۱۶ـ ۲۲۰.
[۸]. شیخ صدوق، الامالی، مجلس بیست و هفتم، ص ۱۹۰.
[۹] . ابن قولویه قمی، کامل‌الزیارات، ص