عیال کمتر، آسایش بیشتر؟! . حدیث شریف و موثق «عیال کمتر، یکی از دو آسایش است» چگونه با سیاست افزایش جمعیت قابل جمع خواهد بود؟ «قِلَّةُ الْعِيَالِ أَحَدُ الْيَسَارَيْنِ وَ التَّوَدُّدُ نِصْفُ الْعَقْلِ وَ الْهَمُّ نِصْفُ الْهَرَمِ» عیال کمتر، یکی از دو آسایش است، دوستى ورزيدن نيمى از خرد است و غم و اندوه نيمى از پيرى است. در این روایت کلمه «یسار» موجب شده است برخی گمان کنند این حدیث، مردم را به کمی جمعیت تشویق میکند؛ بنابراین بهتر است قبل از هر چیز معنای دقیق این کلمه را بدانیم. «یسار» به معنای بینیازی و توانگری است. (مجمع‌البحرین، ج 3، ص522) این کلمه به معنای راحتی نیز آمده است.(مفردات الفاظ القرآن، ج 1، ص 891) حالا با توجه به این معنا باید دید که آیا این روایت میتواند به معنای تأیید فرزندآوری کمتر باشد یا نه؟ به دلایلی که در ادامه میخوانیم نمیتوانیم از این روایت چنین برداشتی کنیم. البته متأسفانه برخی از کارشناسان و مبلغان از اواخر دهه شصت که سیاست ترغیب مردم به فرزند‌آوری کمتر مطرح شد، این روایت را به معنای تأیید فرزندآوری کمتر از سوی دین دانستند. 1- این روایت میگوید به دو وسیله، راحتی یا بینیازی کسب میشود: کم بودن عیال و یا کار کردن بیشتر. در اصل این روایت خبر از یک واقعیت میدهد و در آن توصیه و دستوری وجود ندارد و در مقام ارزشگذاری هم نیست. اگر از این روایت معنای توصیه به فرزند‌آوری کمتر را برداشت کنیم، پس باید با توجه به روایت «السّفر أحد العذابین» (سفر یکی از دو عذاب است.) نیز باید بگوییم که سفر از نظر دین کار بدی است. در حالی که هم در آیات و هم در روایات مکررا به مسلمانان توصیه شده است که بسیار سفر کنند و در بیش از ده آیه از قرآن کریم، انسان به سیر در روی زمین ترغیب شده است. پیامبر اکرم(ص) نیز در این رابطه فرموده است: «سافِروُا تَصِحُّوا و تُرْزَقُوُا» ؛ مسافرت کنید تا تندرست بمانید و روزی داده شوید. 2- اگر هم بخواهیم حکمی از این روایت استنباط کنیم، آن حکم چیزی جز حرام نبودن کمی عیال و جواز مدیریت تعداد فرزندان نیست. یعنی اگر کسی برای توانگر شدن از میان دو راه موجود، کم کردن عیال یا بیشتر کردن کسب مال، راه کم کردن عیال را انتخاب کند کار حرامی مرتکب نشده است و به هیچ وجه توصیه به کاهش فرزندآوری از آن فهمیده نمی شود. 3- عیال برخلاف معنی مصطلح آن در فارسی که به فرزندان اطلاق میشود، در اصطلاحات عربی مساوی با فرزند نیست. عیال به هر کسی میگویند که انسان خرج زندگی او را بر عهده دارد. پس عیال شامل زن، فرزند، پدر و مادر واجب النفقه، عبد، کنیز و حتی به قول برخی شامل مهمان نیز می شود. حال چرا برخی از میان مصادیق متعدد لفظ عیال به سراغ معنی فرزند میروند، جای بسی تعجب دارد. 4- این روایت را باید در کنار روایات بسیار فراوان و متواتری قرار داد که اکیدا به بیشتر کردن تعداد فرزندان توصیه میکند و به همین دلیل باید گفت اگر هم از این روایت مضمون تشویق به کم کردن عیال فهمیده شود، به مفهوم مطلوبیت ذاتی فرزندآوری کمتر در شریعت نورانی اسلام نخواهد بود. 5- همان‌طور که میدانید مفاهیم کم و زیاد نسبی هستند. آیا از کم بودن عیال میتوان برداشت کرد که مقصود داشتن یک یا دو فرزند است. در گذشته که داشتن هفت یا هشت فرزند بسیار عادی بود، داشتن سه یا چهار فرزند نشان از کم بودن تعداد فرزندان داشت. امروز که یک تا دو فرزند معمول است، داشتن سه فرزند هم زیاد به حساب میآید. یعنی کم آن زمان، زیاد امروز است. پس ما نمیتوانیم با توجه به این روایت داشتن یک یا دو بچه را تأیید و یا توصیه کنیم. از سوی دیگر در سیره عملی بیشتر حضرات معصومین(ع) تعدد فرزندان را مشاهده می کنیم. به طور متوسط هر امامی ـ بدون احتساب امام زمان(ع) و با احتساب رسول خدا(ص) بیش از نه فرزند داشته اند. لذا برداشت توصیه به تحدید نسل و مطلوبیت کم کردن تعداد فرزندان از این روایت به هیچ وجه مقبول و معقول نخواهد بود. . #Population_world_war #الحرب_العالمية_للسكان #جنگ_جهانی_جمعیت عنوان صفحات اختصاصی #صالح_قاسمی پژوهشگر و نویسنده مجموعه کتاب پژوهشی "جنگ جهانی جمعیت" www.cfssp.ir www.saleh-ghasemi.ir instagram.com/_u/saleh_ghasemy twitter.com/salehghasemi110 aparat.com/saleh.ghasemi t.me/salehghasemi http://sapp.ir/292859 https://ble.im/salehghasemi http://eitaa.com/salehghasemi