#حدیث
#معرفت_نفس
🔸
جامع الأحادیث
https://hadith.inoor.ir/hadith/254265
شناسه حدیث : ۲۵۴۲۶۵
نشانی : بحار الأنوار، ج ۵۸، ص ۸۴
وَ قَدْ رَوَى بَعْضُ اَلصُّوفِيَّةِ فِي كُتُبِهِمْ عَنْ كُمَيْلِ بْنِ زِيَادٍ أَنَّهُ قَالَ:
سَأَلْتُ مَوْلاَنَا أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلِيّاً عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَقُلْتُ يَا أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ أُرِيدُ أَنْ تُعَرِّفَنِي نَفْسِي؟
قَالَ يَا كُمَيْلُ وَ أَيَّ اَلْأَنْفُسِ تُرِيدُ أَنْ أُعَرِّفَكَ؟
قُلْتُ يَا مَوْلاَيَ هَلْ هِيَ إِلاَّ نَفْسٌ وَاحِدَةٌ
قَالَ يَا كُمَيْلُ إِنَّمَا هِيَ أَرْبَعَةٌ:
1. اَلنَّامِيَةُ اَلنَّبَاتِيَّةُ
2. وَ اَلْحِسِّيَّةُ اَلْحَيَوَانِيَّةُ
3. وَ اَلنَّاطِقَةُ اَلْقُدْسِيَّةُ
4. وَ اَلْكُلِّيَّةُ اَلْإِلَهِيَّةُ
وَ لِكُلِّ وَاحِدَةٍ مِنْ هَذِهِ خَمْسُ قُوًى وَ خَاصِيَّتَانِ:
1. فَالنَّامِيَةُ اَلنَّبَاتِيَّةُ لَهَا خَمْسُ قُوًى مَاسِكَةٌ وَ جَاذِبَةٌ وَ هَاضِمَةٌ وَ دَافِعَةٌ وَ مُرَبِّيَةٌ وَ لَهَا خَاصِيَّتَانِ اَلزِّيَادَةُ وَ اَلنُّقْصَانُ وَ اِنْبِعَاثُهَا مِنَ اَلْكَبِدِ
2. وَ اَلْحِسِّيَّةُ اَلْحَيَوَانِيَّةُ لَهَا خَمْسُ قُوًى سَمْعٌ وَ بَصَرٌ وَ شَمٌّ وَ ذَوْقٌ وَ لَمْسٌ وَ لَهَا خَاصِيَّتَانِ اَلرِّضَا وَ اَلْغَضَبُ وَ اِنْبِعَاثُهَا مِنَ اَلْقَلْبِ
3. وَ اَلنَّاطِقَةُ اَلْقُدْسِيَّةُ لَهَا خَمْسُ قُوًى فِكْرٌ وَ ذِكْرٌ وَ عِلْمٌ وَ حِلْمٌ وَ نَبَاهَةٌ وَ لَيْسَ لَهَا اِنْبِعَاثٌ وَ هِيَ أَشْبَهُ اَلْأَشْيَاءِ بِالنُّفُوسِ اَلْفَلَكِيَّةِ وَ لَهَا خَاصِيَّتَانِ اَلنَّزَاهَةُ وَ اَلْحِكْمَةُ
4. وَ اَلْكُلِّيَّةُ اَلْإِلَهِيَّةُ لَهَا خَمْسُ قُوًى بَهَاءٌ فِي فَنَاءٍ وَ نَعِيمٌ فِي شَقَاءٍ وَ عِزٌّ فِي ذُلٍّ وَ فَقْرٌ فِي غَنَاءٍ وَ صَبْرٌ فِي بَلاَءٍ وَ لَهَا خَاصِيَّتَانِ اَلرِّضَا وَ اَلتَّسْلِيمُ
وَ هَذِهِ اَلَّتِي مَبْدَؤُهَا مِنَ اَللَّهِ وَ إِلَيْهِ تَعُودُ، قَالَ اَللَّهُ تَعَالَى: «وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي»،
وَ قَالَ تَعَالَى: «يٰا أَيَّتُهَا اَلنَّفْسُ اَلْمُطْمَئِنَّةُ `اِرْجِعِي إِلىٰ رَبِّكِ رٰاضِيَةً»،
وَ اَلْعَقْلُ فِي وَسَطِ اَلْكُلِّ .
🔸
✅ ترجمه
🔻جناب کمیل بن زیاد روایت کرده که گفت: از مولا امیرالمؤمنین علی (علیه السّلام) پرسیدم: یا امیرالمؤمنین! می‌خواهم نفسم را به من بشناسانی؟
- حضرت فرمود: ای کمیل! کدام نفس را می‌خواهی به تو معرفی کنم؟
- گفتم: ای آقایم! آیا جز یک نفس است؟
- فرمود: ای کمیل! همانا چهار نفس است:
1. نامیه نباتیه،
2. حسیّه حیوانیّه،
3. ناطقه قدسیّه،
4. کلیّه الهیه.
و برای هر کدام پنج نیرو دو خاصیت است:
1. نفس نامیه نباتیه پنج نیرو دارد: ماسکه، جاذبه، هاضمه، دافعه و مربیه.
و دو خاصیت دارد: فزونی و کاستی، و از کبد برخیزد.
2. و نفس حسیّه حیوانیه پنج نیرو دارد: شنوایی، بینایی، بوییدن، چشیدن و لامسه.
و دو خاصیت دارد: محبت و غضب، و از قلب برخیزد.
3. و نفس ناطقه قدسیه پنج نیرو دارد: فکر، ذکر، علم، حلم و بردباری، و تیزهوشمندی و زیرکی. و این نفس از بدن برنخیزد، و شبیه ترین چیزها است به نفوس فلکیه.
و دو خاصیت دارد: نزاهت (پاکدامنی و طهارت) و حکمت (توجه به معارف الهیه).
4. و نفس کلیه الهیه پنج نیرو دارد:
بهاء در فناء (زیبایی و روشنی الهی در حال فنای فی الله)،
نعمت در مشقت (درک نعمت‌ها در متن سختی‌ها)،
عزت در ذلت (احساس عزّت در متن ذلت و خواری‌ها)،
فقر در غناء (احساس فقر تام به خدا در متن غنا و ثروت و توانگری)،
و صبر در بلاء (شکیبایی در متن بلا و گرفتاری‌ها).
و دو خاصیت دارد:
مقام رضا (رضایت محض به قضای الهی در تکوین)،
و مقام تسلیم (تسلیم محض به اوامر الهی در تشریع)
و این نفس کلیه الهیه است که مبدأش از خدا است و به او بازگردد. آنجا که خدا فرمود:
«وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی» (حجر / ۲۹)، {و از روح خود در آن دمیدم. }
و نیز فرموده: «یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ * ارْجِعِی إِلی رَبِّکِ راضِیَةً» (فجر / ۲۸-۲۷)، {ای نفس مطمئنّه، با حال رضا و خشنود و خداپسند به سوی پروردگارت بازگرد. }
و حقیقت عقل در میان همه‌ی این نفوس مستقر است.
🔸
@Salehi786