__________________________________________________
(1). عكرمة از بربريان شمال افريقا، آزاد كرده ابن عباس و شاگرد او، متولد 25 و درگذشته 105 هجرى قمرى است. او به خوارج و نجده حرورى گرايش داشت. رك.
به: زركلى، الاعلام صفحه 44، جلد 5. م.
(2). متوجه نشدم كه اين اشتباه چگونه از فتال سر زده است. ابو سفيان پسر حرب پسر اميه پسر عبد شمس است، و از بنى هاشم و بنى عبد المطلب نيست. م.
(3). اين ابيات در صفحه 93 جلد 35 بحار الانوار و صفحه 64 مناقب ابن شهر آشوب صحيحتر و با اختلاف لفظى اندكى آمد. م.
روضة الواعظين / ترجمه مهدوى دامغانى، ص: 100
انصافى از او مىخواهيد؟ گفتند: او از ما دست بردارد و ما از او دست برداريم. نه او با ما جدال كند و نه ما با او، و نه او با ما جنگ كند و نه ما با او جنگ كنيم، و اين دعوت و آيين دلها را از يك ديگر دور كرده و تخم كينه كاشته و خشم روياند.
ابو طالب گفت: اى برادر زاده! پسر عموها و خويشاوندانت از تو مىخواهند كه انصاف دهى و از آنان خويشتن دارى كنى و آنان هم از تو خويشتن دارى كنند.
پيامبر (ص) فرمود: عمو جان! اگر پسر عموهايم مىخواستند نسبت به من انصاف دهند دعوت و نصيحت مرا مىپذيرفتند و خداوند عز و جل به من فرمان داده است مردم را به آيين حنيف كه همان آيين ابراهيم است فراخوانم. هر كس دعوت مرا بپذيرد براى او در پيشگاه خداوند رضوان و جاودان زيستن در بهشت خواهد بود و هر كس سرپيچى و طغيان كند با او ستيز مىكنم تا خداوند خود ميان ما حكم فرمايد و خداوند بهترين حكمكنندگان است.
قريش گفتند: اى ابو طالب! از او بپرس آيا خداوند او را ويژه ما فرستاده است يا براى همه مردم. ابو طالب گفت: اى برادر زاده آيا براى همه مردم برانگيختهشدهاى يا فقط براى قوم خود؟ فرمود: براى همه مردم از سپيد و سياه و سرخ و عرب و غير عرب مبعوث شدهام و سوگند به كسى كه جان من در دست اوست من همگان را، سپيد و سياه را و هر كس را كه بر سر كوهها و جزاير درياهاست به اين آيين فرا مىخوانم و فارسيان و روميان را هم همين امسال به اين كار فرا مىخوانم.
قريش سرگردان شدند و با نخوت و تكبر به ابو طالب گفتند: آيا مىشنوى برادرزادهات چه مىگويد؟ به خدا سوگند اگر ايرانيان و روميان اين سخن را بشنوند ما را از سرزمين خود بيرون مىكنند و سنگهاى كعبه را يكى يكى خواهند كند، و خداوند اين آيه را نازل فرمود: «و گفتند اگر پيروى كنيم هدايت را، با تو ربوده شويم از زمين خود. آيا ما براى آنان جايگاه نساختيم حرم امنى را كه جمع كرده مىشود به سوى آن ثمرهاى هر چيزى، روزى از نزد ما، و ليكن بيشتر آنها نمىدانند.» «1» و در مورد اين سخن آنان كه سنگهاى كعبه را يكى يكى از بن خواهند كند،
__________________________________________________
(1). آيه 57 سوره بيست و هشتم (قصص) است. در مورد اين آيه و آيه قبل آن در تفاسير بحث شد. در مآخذ فارسى، رك. به: صفحات 470 تا 475 جلد 8، تفسير ابو الفتوح رازى، چاپ مرحوم آقاى شعرانى. م.
روضة الواعظين / ترجمه مهدوى دامغانى، ص: 101