سلمان رئوفی
32 👈👈این مباحث تدریس هم شده که بسیار مطالب بیشتری در تدریس گفته شد، برای دریافت بهتر مطالب، صوتهای تدریس را گوش کنید. ⏪ مباحث مطرح شده نهایی نیست و مقاله احتیاج به ویرایش دارد 🔅🔅🔅 ▪ بنا بر این بسیاری از احادیث منقول از امامان شیعه از همان آغاز صدور به شکل مکتوب در میآمد و تنها با نقل شفاهی به راویان بعدی منتقل نمی شد . با توجه به تدوین کتب متعدد حدیث در عصر امامان شیعه و تایید و تصدیق آنها توسط ائمه ، گاه یک کتاب به صورت مجموعه ای از روایات به تایید یا رد امامان شیعه و به تبع آنان محدثان شیعی قرار می گرفت نه روایات آنان به صورت مجزا از یکدیگر . ▪ اینگونه بود که از اواخر قرن دوم هجری ،بررسی وثاقت حدیث در میان محدثان شیعی بیشتر به تحلیل کتابشناسی حدیث معطوف گشت ، یعنی نقد و بررسی متن حدیث بر اساس کتاب و نسخه های مختلف آن ، و نه بر پایه سلسله راویان حدیث . ✅ تاریخ دانش کتابشناسی در میان شیعه کتابشناسی آثار مکتوب شیعه از اواخر قرن سوم رونق گرفت . محدثان امامیه از آن پس در کنار تدوین کتابهای رجال – که البته سابقه ای کهن تر دارد- به تالیف و تدوین کتابهای فهرست روی آوردند . آنان در فهرستها معمولا به ذکر سندهای اسناد خود به کتابها می پرداختند و بعضی از آنان تنها از کتابهایی که روایت می نمودند یاد می کردند ، از این رو فهرستها به نوعی ماخذ نامه آنان در نقل روایات به شمار میرفت . منشا رواج نگارش کتابهای فهرست را باید در مبنای کتاب محور محدثان قدیم شیعی جستجو کرد ، بر خلاف دوره های بعد که راوی اساس نقد و بررسی متون حدیث شیعی قرار گرفت . ▪ از میان مولفان کتب فهرست افراد زیر را می شناسیم : سعد بن عبدالله اشعری قمی ، حُمید بن زیاد کوفی ، محمد بن جعفر بن بطه قمی ، محمد بن حسن بن ولید، علی بن حسین مسعودی ، جعفر بن محمد بن قولویه ، محمد بن علی بن بابویه - شیخ صدوق، حسین بن حسن بن بابویه ، احمد بن حسین بن عبید الله ابن غزائری ، احمد بن عبد الواحد بن عُبدون بزاز ، هیچیک از این فهرستها – که شیخ طوسی و نجاشی به آنها اشاره کرده و در تالیف فهارس خود از بیشتر آنها بهره برده اند – به دست ما نرسیده است . ▪ در قرن پنجم دو شخصیت علمی امامیه کتابی در فهرست تالیف کردند : ابو جعفر محمد بن حسن طوسی ، و ابو العباس احمد بن علی نجاشی کوفی ، جامعیت و اعتبار این دو فهرست – که به گونه ای مشتمل بر فهارس پیشین بود – موجب فراموشی فهرستهای گذشته شد ، همانند آنچه پس از تالیف کتب اربعه در باب اصول و مصنفات محدثان قدیم شیعه روی داد . ✅ تغییر نگرش محدثان شیعه از تحلیل کتابشناسی به تحلیل رجالی گرچه از اواخر قرن سوم بررسی مصنفات و اصول شیعه و نگرش و تحلیل فهرستی و بررسی کتب از زاویه اعتبار و حجیت رایج بود اما از زمان شیخ طوسی این نوع کار رو به افول گرایید و شعله کارهای فهرستی خاموش شد. نقطه آغازین این تغییر رویکرد را باید در آرای شیخ طوسی و تاثیر پذیری وی از فضای علمی جهان اسلام در آن عصر دانسته اند . اما این تحول در آرای رجالی سید جمال الدین احمد بن طاووس حلی و محقق حلی به گونه ای آشکار نمود یافت . دو اثر رجالی از آن دو – از سید بن طاووس با نام حل الاشکال فی معرفة الرجال و از محقق حلی با تلخیص فهرست شیخ و تغییر آن از یک کتاب فهرستی به یک کتاب رجالی - به خوبی تغییر نگرش و گرایش از تحلیل کتابشناسی به تحلیل رجالی را نشان می دهد. ▪ اندیشه رجالی ابن طاووس و محقق حلی ، که بر پایه تقسیم راویان به ثقه و ضعیف و پذیرش حدیث بر مبنای حال راویان آن استوار بود ، به دست دو شاگرد پر آوازه آنان با تالیف کتاب الرجال ابن داوود حلی و تالیف خلاصه الاقوال فی معرفة الرجال علامه حلی پی گرفته شد و نهادینه گشت . ⏪ ادامه دارد @salmanraoofi
2.3هزار مشاهده