یادداشت های فلسفی
نقد کتاب الحاد جدید، نوشته جناب آقای دکتر شاکرین بخش قابل توجهی از کتاب الحاد جدید جناب آقای دکتر شاکرین را خواندم و همچنان در حال خواندن آن هستم. کتابی بسیار عالمانه که معلوم است برای نوشتن آن مطالعات زیاد و زحمات طاقت‌فرسا کشیده شده است. بی‌شک جناب استاد بابت زحمتی که برای نوشتن این کتاب و موضوع بسیار مهم آن کشیده‌اند در نزد خداوند متعال ماجورند. با این همه اجازه دهید نقدی صریح و آزاردهنده بر آن وارد سازم. نکته جالب در این نقد آن است که ناظر به نقطه قوت کتاب است. می‌توان گفت کل کتاب دو بخش دارد: یک بخش تبیین نظریات فیزیکی، کیهان‌شناختی و زیست‌شناختی است. بخش دوم موضع فلسفه اسلامی درباره آن نظریات است، طبعا این مواضع ناظر به نقاط تلاقی است؛ نقاطی که نظریات فیزیکی و ... با مبانی فلسفی و دینی ما اصطکاک پیدا کرده و آنها را زیر سوال می‌برند. به هر حال، نویسنده‌ی اندیشمند و محقق عمیق و دقیق، جناب آقای دکتر شاکرین هر دو بخش را آنقدر عالمانه و محققانه نگاشته‌اند که می‌توان گفت کتاب، از حیز انتفاع افتاده است. عجیب است این انتقاد!؟ توضيح می‌دهم. بخش اول که ناظر به نظریات فیزیکی، کیهان‌شناختی و زیست‌شناختی است، آنقدر عالمانه نوشته شده که تنها به درد کسانی می‌خورد که با این نظریات آشنا هستند و به اصطلاح رشته تحصیلی‌شان فیزیک و زیست‌شناسی است و برای طلبه‌ای مثل بنده که دغدغه آشنایی با این دیدگاه‌ها و اتخاذ موضع فلسفی دارم، درک آنچه نوشته شده بسیار دشوار و بلکه غیر ممکن است. اما بخش دوم که ناظر به دیدگاه‌های فلسفی است، آنقدر دقيق و فیلسوفانه نوشته شده که تنها به درد کسانی می‌خورد که رشته تخصصی‌شان فلسفه است و طبعا کسانی که با دیدگاه‌های فیزیکی و زیست‌شناختی آشنا هستند و فلسفه اسلامی نمی‌دانند که عموما نمی‌دانند، نمی‌توانند از این بخش استفاده کنند. به این ترتیب، سوالی که پیش می‌آید این است: کتاب الحاد جدید برای چه کسانی نوشته شده است؟ آیا برای بنده که فلسفه میدانم؟ در این صورت بخش اول کتاب تقریبا غیر قابل درک است. آیا برای کسانی نوشته شده است که رشته‌شان فیزیک و زیست‌شناسی است و با سوالات تولید شده از این رشته‌ها آشنا هستند؟ در این صورت بخش دوم کتاب غیر قابل استفاده است. (شاید در آنچه نوشتم مقداری مبالغه وجود داشته باشد، اما رگه‌های زیادی از حقیقت، در آن نهفته است). خلاصه و جمع‌بندی نهایی: کتاب الحاد جدید، کتابی است که بسیار عالمانه نوشته شده و به گمان من، به همین دلیل به هدفی که در نظر داشته نرسیده است. کاش اساتید بزرگوار در عین زحمات بسیار زیاد و عالمانه‌ای که می‌کشند این نکته را در نظر بگیرند که نوشته‌شان در عین عالمانه و دقیق بودن، برای کسانی که مخاطب نوشته هستند، قابل درک باشد. اگر عزیزی به جناب آقای دکتر شاکرین دسترسی دارد این نقد بنده را به ایشان برساند و البته از همین جا، خاضعانه کمال قدردانی خودم را نسبت به نوشته عالمانه‌شان و زحمات زیادی که در راه پاسخگویی به سوالات و شبهات می‌کشند تقدیم می‌کنم. خدا کند با این نقد، بی‌انصافی و قدرناشناسی نکرده باشم. @sarbakhshi