⛳ یادداشت استاد رسول جعفریان (استاد گروه تاریخ دانشگاه تهران): مسائل مختلفی در عقب‌افتادگی علمی ما مهم است؛ اما شاید کمتر عاملی به اهمیت«چاپ» در رشد علم در اروپا و عقب‌ماندگی علمی میان ما مهم باشد. چاپ یک کتاب در هزار مجلد، تا تکثیر یک دست‌نوشته در یک یا چند نسخه در توزیع علم، نقش مهمی دارد. حالا مروری بر تاریخ‌های زیر بفرمایید: ▪︎اولین کتاب چاپ در اروپا در سال 1455 میلادی «گوتنبرگ» (می‌گویند قبلش در چین هم بوده است)؛ ▪︎اولین کتاب چاپ‌شده در عثمانی توسط یهود و ارامنه در سال 1493 در حالی که مسلمانان ممنوع می‌دانستند و ابراهیم متفرقه اولین بار در سال 1729 چاپخانه‌ای در استانبول دایر کرد؛ ▪︎اولین کتاب چاپی در شبه‌‌‌قاره توسط پرتغالی‌ها در شهر گوا به‌ سال 1556 و اولین کتاب از سوی مسلمانان و هندی‌ها در شبه قاره در سا ل1808؛ ▪︎اولین کتاب چاپی در ایران (در چاپخانه ارامنه حوالی سال 1638 در جلفای اصفهان) و اولین کتاب توسط مسلمانان در سال 1818 (1233ق). این تاریخ‌ها را با یکدیگر مقایسه کنید ببینید فاصله ما با اروپا چه قدر است. 1455 در اروپا و 1818 در ایران. یعنی 363 سال بعد (حدود چهار قرن)، این همان مقدار عقب‌افتادگی ما را نشان می‌دهد. این در حالی است که کتاب‌های چاپی از زمان شاه عباس (سلطنت از 1588م ـ 996 ـ 1038ق) وارد ایران می‌شد. در دوره شاهان بعدی هم کتابهای چاپی توسط خارجی‌ها به آنان اهدا می‌شد. اما نخستین بار در سال 1818 در دوره سلطنت فتحعلی‌شاه ما کتاب چاپ کردیم. چه چیزی در سر ما بوده است که با چاپ موافقت نکرده‌ایم؛ در حالی که از زمان صفویه می‌توانستیم این کار را انجام دهیم!! ⁉️