قاطرسوار قدرتمند! بسم الله الرحمن الرحیم وصلی الله علی محمّد وآله الطاهرین. هرچه فکر کردم تیتر متن را چه بنویسم، طائر بی‌بال و پر اندیشه‌ام به جایی قد نداد؛ آخر شخصیت سترگ‌اش بسیار اعلیٰ، اعظم، و عظمیٰ از آن است که در قالب الفاظ همچو منی بخواهد بگنجد!!! پس بهتر آن دیدم، ذی ساده‌زیستی و زهد فوق‌العاده و مثال‌زدنی‌اش را در کنار هیبت و جلالت و شوکت‌اش، یکجا در کنار هم متذکر شوم؛ آنگاه که علی‌رغم مال و منال بسیار و اموال و مستقلات فراوان، تنها بر قاطری سوار می‌شد و فقط یک نوکر همراهش بود، ولی در همان حال، به تعبیر دقیق «ساموئل بنجامین» نخستین سفیر آمریکا در ایران عصر قجر، اگر یک کلمه می‌گفت، می‌توانست اعلی‌حضرت ناصری را از سلطنت خلع کند!!! این حقیقتی انکارناپذیر است که تعاملات ناصرالدین شاه با وی، شاهدی صادق بر حتمیت آن است؛ چه، روزی به همراه درباریان به منظور شکار از تهران خارج می‌شود؛ پس از طی مسافت بسیار، وقتی از آن ارتفاع دوردست به منظره‌ی شهر خیره می‌شود، دلش به لرزه افتاده، دستور بازگشت می‌دهد، بی‌آنکه شکاری کرده باشند! وقتی علت را از شاه قاجار جویا شدند، بدون لاپوشانی و پنهان‌کاری پاسخ داد در این فکر شدم که اگر حاجی ملا علی امر کند دروازه‌های تهران را به رویم ببندند، چه کنم؟! روزی (شاید بر سبیل مطایبه) از جنابش پرسید مگر روایت نداریم: «علماء أمتی أفضل من انبیاء بنی‌اسرائیل ؛ عالمان و دانشمندان امت من، از پیامبران بنی‌اسرائیل افضل‌اند»؟! شیخ فرمود بله [منظور؟!] شاه گفت خب یکی از پیامبران ایشان موسی علیه السلام بود که عصا به اژدها تبدیل کرد و طاغوت زمانش را در دریا غرق نمود، شما عالم این امتید، علی‌القاعده باید توان اموری چنین معجزه‌آسا داشته باشید! آن مرد بزرگ و الهی بلادرنگ و بی‌تردید پاسخ داد هنوز تو فرعون نشده‌ای!!! حضرت آیت‌الله العظمیٰ حاج شیخ ملاعلی کنی، از پدری مازندرانی‌الاصل و ساکن روستای کَن در شمال شرق تهران، به نام قربانعلی آملی زاده شد و پس از تحصیلات متداول مکتب‌خانه‌ای، به مدت بیست سال با منع والدین، از تحصیل باز ماند؛ اما سرانجام با کسب رضایت آنان، مجدداً به عالم درس و علم‌آموزی ورود کرد و به جایی رسید شاگرد حضرت صاحب جواهر، دوست و هم‌مباحثه‌ی شیخ اعظم انصاری، و رفیق و هم‌صحبت میرزای بزرگ شیرازی شد. «تلخیص‌الدلائل‌»اش که شرح کتاب فقهی «تلخیص المسائل» (که آن نیز به قلم خودش بود) به تعبیر مرحوم شیخ‌آقابزرگ تهرانی در نقباءالبشر، حتی از جواهرالکلام شیخ محمدحسن نجفی دقیق‌تر بود!!! در عجبم چنین شخصیتی با چنان نبوغی، اگر با منع بیست ساله از تحصیل مواجه نمی‌شد، به کجا می‌خواست برسد؟!!! ۲۷ محرم‌‌الحرام ۱۳۰۶ ه‌ق (۱۲ مهر ۱۲۶۷ ه‌ش)، شهر تهران یکپارچه صحنه‌ی تشییع پیکر مطهر او بود که حتی مسیحیان و کلیمیان و پیروان دیگر ادیان نیز در آن حضور داشتند و در حرم مطهر حضرت عبدالعظیم حسنی در ری به خاک سپرده شد. روح مطهرش شاد. صلوات والسلام علیکم ورحمةالله وبرکاته علی‌رضا احمدی‌ دهبالایی (ایلامی) جمعه ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ ؛ ۲۷ محرم ۱۴۴۶ @shabnamshabna