مجتهدی که فقط شش سال استاد دید!
بسم الله الرحمن الرحیم وصلی الله علی محمد وآله الطاهرین.
عالمی کثیرالتأليف و خوش‌خط و خوش‌بیان و خوش‌صدا بود.
بی‌راه نبود علمایی همچون شیخ‌آقابزرگ تهرانی، با عناوینی چون نابغه و پهلوان و ستون فضیلت و ... به تمجید از او پرداخته‌اند.
بی‌حساب نیست اگر علامه‌ی ذوفنون حسن‌زاده‌ی آملی او را در ریاضیات و نجوم هم‌پایه‌ی استادش ابوالحسن شعرانی می‌شناخت.
[چرا که] او دروس معمول طلبگی را تنها در شش سال خوانده و هم اجازه‌ی اجتهاد و هم اجازه‌ی روایت داشته است.
پدرش از سرداران لایق حکومت وقت افغانستان و مادرش یک سنی حنفی بود که پس از ازدواج به مذهب تشیع گروید.
این بزرگمرد افغانی‌تبار که دوران کودکی‌اش را در لاهور (که آن‌زمان مستعمره‌ی هند بود) گذراند، برخی زبان‌های زنده‌ی دنیا از جمله انگلیسی را در مکتب‌خانه‌های آن منطقه فراگرفت و با تحصیل در مراکز مختلف هند و بریتانیا، در اندک‌زمانی، به علومی چون هیئت، ریاضیات و نجوم مسلط شد.
حیدرقلی که پس از درگذشت پدرش لقب سردار را از وی به ارث برد، با مهاجرت به نجف‌اشرف، درس طلبگی را آغاز کرد و تنها شش سال وقت کافی بود تا به اخذ درجه‌ی اجتهاد و اجازه‌ی روایت نائل گردد.
علی‌رغم جامعیت‌اش در معقول و منقول، وظیفه‌ی اصلی خویش را تبلیغ قرار داده، هجرت به «کرمانشاه» و سالیان متمادی توطن در آن شهر و ترویج تشیع را به کتاب قطور افتخارات خود افزود که تا پایان عمر شریفش درآن شهر اقامت داشت.
روز ۴ جمادی‌الاول سال ۱۳۷۲ه‌ق برای شیعیان قدرشناس کرمانشاه، روز عزا و ماتم بود؛ چرا که رهبر معنوی خود حضرت آیت‌الله العظمی حیدرقلی‌خان سردارکابلی را که بالغ بر ۶۰ سال با او مأنوس بودند، از دست دادند و در تشییعی باشکوه، پیکر مطهرش را به قصد پرواز تا جنت‌الخلد وادی‌السلام بدرقه کردند تا در جوار دولت‌سرای همایونی علوی امیرالمؤمنين علیه السلام تا نفخ سور خرامان بیارمد. روحش شاد.
والسلام علیکم ورحمت‌الله و برکاته.
علی‌رضا احمدی دهبالایی (ایلامی)
چهارشنبه ۱۶ آبان ۱۴۰۳ ؛ ۴ جمادی‌الاول ۱۴۴۶
@shabnamshabna