پیرامون مولوی بسم الله الرحمن الرحیم وصلی الله علی محمّد وآله الطاهرین. جلال‌الدین محمد بلخی معروف به مولوی از شعرای قرن ۷ ه‌ق است. او زاده و بزرگ شده‌ی بلخ و درگذشته به شهر قونیّه در ترکیه بود که امروزه مزارش در آن شهر معروف و مشهور است. مولوی از پربحث‌ترین شعرای مسلمان است که گروهی او را سنّی حنفی دانسته‌اند، و گروهی دیگر او را شیعه‌ی امامی؛ همچنان‌که برخی دیگر را عقیده بر این است او تعصبی به مذهب خاصّی نداشت و در اجتهاد، به هر نظری می‌رسید، همان را عمل و شعار خویش قرار می‌داد و تبلیغ می‌نمود، خواه بر طبق مذاهب اربعه‌ی اهل‌سنت باشد یا بر طبق مذهب امامیه. ولی نظر درست و نزدیک به واقع این است مولوی از جهت اعتقادی، بر مذهب خلفا بوده، اگرچه احترام شایانی به پیامبر و عترت طاهره خصوصاً امیرالمؤمنین علی علیهم السلام می‌گذاشته است. به عبارت دیگر، نمی‌توان به صرف چند شعر و غزل و رباعی و ... چند سطر نثر در مدح امامان شیعه علیهم السلام، او را شیعه نامید؛ چون لازمه‌ی تشیع [اعتقادی] مرزبندی با مخالفین اهل‌بیت علیهم السلام است؛ خواه خلفای سه‌گانه باشند، خواه خاندان‌های اموی و مروانی و عباسی، و خواه دیگر دشمنان و زاویه‌داران با آل محمد علیهم السلام و مذهب حقّه؛ که چنین چیزی در مورد شخصیت مورد بحث، بعید است. نیز، مسلک عرفانی صوفیانه‌، بسیار در زندگی او پررنگ است به گونه‌ای که بیشتر مولوی پژوهان معتقدند او یکی از بزرگترین رهبران صوفیه بوده است. علی‌ایّ‌حال هنوز هم که هنوز است شخصیت مولوی یکی از پرچالش‌ترین بحث‌ها در مجامع علمی اسلامی است که علی‌رغم وجود اختلافات پیش‌گفته حول افکار و اعتقاداتش، همگان را اذعان بر این است الهام‌گیری از آیات قرآن و سیره و روایات نبوی ص، در جای‌جای «مثنوی معنوی» او نمود خاصی دارد، به طوری که بعضی‌ها آن را به لطافت، قرآن پارسی لقب داده‌اند. مرحوم علامه محمدتقی جعفری، مجموعه‌ای ۱۵جلدی در تفسیر و نقد مثنوی نگاشته که به نظر می‌رسد کامل‌ترین و متقن‌ترین اثر در راستای شناخت قریب به صحیح از عقاید و افکار و روحیات مولوی باشد. گفتنی است برخی اشعار مثنوی، از جمله - از علی آموز اخلاص عمل و - کجایید ای شهیدان خدایی نقل اکثر مجالس مذهبی ایران است. نیز یادکرد از مجموعه‌ی تلویزیونی «مست عشق» در باره‌ی زندگی مولوی، خالی از لطف نیست که در پی مخالفت شدید مراجع تقلید، متوقف شد؛ مراجع بر این باور بودند ساخت چنین سریالی، خواه‌ناخواه ترویج تصوف را به دنبال خواهد داشت. همه‌ساله در شب درگذشت این شاعر پرآوازه (۵ جمادی‌الثانی سال ۶۶۱ ه‌ق)، مراسمی بر سر مزارش در ترکیه برپاست که به «شب عروس» موسوم است. والسلام علیکم ورحمت‌الله وبرکاته علی‌رضا احمدی دهبالایی (ایلامی) شنبه ۱۶ آذر ۱۴۰۳ ؛ ۵ جمادی‌الثانی ۱۴۴۶ @shabnamshabna