ارتداد اصحاب بعد از حضرت رسول اكرم آيا روايت «إرتد الناس بعد رسول الله إلا ثلاثة» معتبر است؟ ضمنا در برخي جاها آمده: إرتد الناس بعد رسول الله إلا أربعة أو خمسة. ما در رواياتمان داريم كه: إن الناس كلهم ارتدوا بعد رسول الله (ص) غير أربعة (1) بعد از رسول خدا جز چهار نفر، همه مرتد شدند. ارتد الناس بعد النبي(ص) إلا ثلاثة نفر : المقداد بن الأسود ، وأبو ذر الغفاري و سلمان الفارسي، ثم إن الناس عرفوا ولحقوا بعد (2) و روايتي كه هفت نفر را استثنا مي كند (3) و روايتي كه خبر از ارتداد عمومي غير از تعداد معدود بعد از امام حسين مي دهد(4). معناي اين روايات چنانچه در خود آنها هم تصريح شده، اين است كه بعد از رسول خدا همه از راه و رسمي كه ايشان معين كرده بود و در غدير بر آن پيمان گرفته بود كه به امامت بعد از نبوت معتقد شوند، دست كشيدند و ديگري را برگزيدند يا سكوت كردند و به وظيفه خود در دفاع از امير مؤمنان قيام نكردند جز مقداد، سلمان، ابوذر و عمار بلكه حتي عمار هم سستي مختصري كرد. بلكه حتي سلمان و ابوذر هم براي لحظاتي در قلب خود و از جنبه هايي گرفتار شك و ترديدهايي شدند و بعد ديگران از سستي در اين امر پشيمان شدند و توبه كردند و به پيروان امير مؤمنان ملحق شدند.(5) پس اين ارتداد معناي خاص دارد و تعدادي گرفتار همين معناي خاص هم نشدند و بسياري نيز به سرعت باز گشتند. پي نوشت ها: 1. سليم بن قيس، كتاب سليم، ص162. 2. شيخ مفيد، اختصاص، بيروت، دارالمفيد، 1414ق، ص10. 3. حميري، قرب الاسناد، قم، مؤسسه آل البيت، 1413ق، ص79. 4. مجلسي، بحار الانوار، بيروت، الوفا، 1404ق، ج46، ص144. 5. همان، ج22، ص440-441.