برای توبهکردن دستورات مختلفی وجود دارد امّا بهترین دستور طبق نظر بزرگان، روایتی از پیامبر اکرم صلّیاللهعلیهوآلهوسلّم در اعمال اوّل ماه ذیالقعده وارده شده که میفرمایند:
هر که میخواهد توبه کند ابتدا غسل توبه به جا بیاورد و سپس 🔹وضو سازد و آنگاه دو تا دو رکعتی نماز توبه بخواند به این صورت که در هر رکعت یک حمد و سه مرتبه توحید و یک مرتبه فلق و ناس به نیّت اینکه خدایا آمدهام بهطرف تو برگردم و به آغوش تو وارد بشوم. وقتی چهار رکعت نماز را خواندی، هفتاد مرتبه بگو «أَسْتَغْفِرُ اللَهَ رَبِّي وَ أَتُوبُ إِلَيْه» و بعد از آن بگو: «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ، یَا عَزِیزُ یَا غَفَّارُ اغْفِرْ لِی ذُنُوبِی وَ ذُنُوبَ جَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فَإِنَّهُ لَایَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْت»
پیامبر اکرم صلّیاللهعلیهوآلهوسلّم میفرمایند اگر کسی میخواهد توبه کند میتواند در هر مکان و زمانی این دستور را انجام بدهد. بهتر است این دستور را در زمان مناسبی انجام بدهیم؛ مثلاً در روزهای شریف یا در سحرگاه شب جمعه و همچنین در مکانهای مبارک مانند حرمهای مطهر، مساجد مبارک و... البته به شرطی که خلوتی وجود داشته باشد که توبهکننده بتواند راحت اشک بریزد و ناله کند. البته مؤمن باید خودش را از قبل آماده کند زیرا هرچه این حال توبه قویتر باشد انسان به همان مقدار راهش بیشتر باز میشود.
مرحوم آیةالله میرزا جواد آقای ملکی تبریزی میفرمایند:
اوقات توقّف ايّام تحصيل كه نجف اشرف مشرّف بوديم، جناب عالم عامل جليل و حكيم بزرگوار بىبديل آخوند ملا حسين قلى همدانى- قدّس اللّه روحه- به يكى از طلّاب راه آخرت، عمل توبه را تلقين فرمودند، دو سه روز به جهت انجام اين مهم غائب شد، بعد كه آمد ديديم كه بدنش كه چاق و نشيط و رنگش كه خيلى آبدار بود، بدنش كأنّه نصف شده و رنگش زرد و پريشان گرديده كه عادتاً در يك دو روز رياضت، متوقّع نبود كه اين مقدار تغيير در صورت پديد آيد؛ بعد معلوم شد كه مردانه عمل كرده! و يكى ديگر را شنيدم كه [در] مجلس توبهاش، شش ساعت مشغول گريه و زارى بوده.
توبه برای آغاز حرکت ضروری است ولیکن انسان بهطور طبیعی، در طول مسیر دائم میلغزد و خطا میکند. شایسته است که انسان هر چند وقت یک بار توبه را تکرار کند؛ مثلاً وقتی ماههای شریف همچون رجب و شعبان و رمضان و ذیالقعده و ذیالحجه و محرم آغاز میشود؛ یا وقتی میخواهد به سفر زیارتی برود یا هر زمانی که حالش اقتضا میکند، دوباره دستور توبه را به جا آورد؛ زیرا تکرار توبه همیشه پسندیده است و خوب است که مؤمن همواره در تمام ایام حال توبه داشته باشد؛ یعنی صبح و ظهر و شب بر درِ خانۀ خدا همیشه عرض عذرخواهی و توبه کند و حتیالمقدور روزی هفتاد بار ذکر «أَسْتَغْفِرُ اللَهَ رَبِّي وَ أَتُوبُ إِلَيْه» را بعد از نماز عصر یا در ساعات دیگر روز بگوید چراکه هیچروزی از روزهای ما نیست مگر اینکه با کوتاهی و قصور و تقصیر همراه است. ما حتّی اگر گناه شرعی انجام ندهیم به هر حال اینقدر کوتاهی میکنیم و اینقدر از خدا غافل میشویم که نیاز به توبه و بازگشت به درگاه رحمت الهی داشته باشیم.
کسانی که قبل از ورود به سلوک به گناهان زیادی مبتلا بودهاند مناسب است در آغاز سفر یک یا چند اربعین استغفار داشته باشند.
🔹یعنی چهل روز، هر روز، نماز توبه را تکرار کنند یا هر روز، صد تا پانصد بار به حسب کشش و شوقشان ذکر استغفار را تکرار کنند. اگر مؤمن نمیتواند این ذکر را در سجّاده و رو به قبله بگوید میتواند در طول مسیر رفت و آمد، هر روز ذکر توبه را به جا آورد.
توبه علاوه بر اینکه بار معنوی انسان را سبک میکند بسیاری از مشکلات مادی را نیز حل میکند زیرا بسیاری از بیماریها و فقر و اختلافات نتیجۀ گناهان است و با اربعین توبه میتوان آن را برطرف کرد.
کتاب سلوک توحیدی، استاد وکیلی، ص167
@fasl5om