هدایت شده از فصل پنجم
برای توبه‏کردن دستورات مختلفی وجود دارد امّا بهترین دستور طبق نظر بزرگان، روایتی از پیامبر اکرم صلّی‏الله‏علیه‏‏و‏آله‏وسلّم در اعمال اوّل ماه ذی‏القعده وارده شده که‏ می‏‏‏‏فرمایند: هر که می‏خواهد توبه کند ابتدا غسل توبه به جا بیاورد و سپس 🔹وضو سازد و آنگاه دو تا دو رکعتی نماز توبه بخواند به این صورت که در هر رکعت یک حمد و سه مرتبه توحید و یک مرتبه فلق و ناس به نیّت اینکه خدایا آمده‏ام به‏طرف تو برگردم و به آغوش تو وارد بشوم. وقتی چهار رکعت نماز را خواندی، هفتاد مرتبه بگو «أَسْتَغْفِرُ اللَهَ رَبِّي وَ أَتُوبُ إِلَيْه‏» و بعد از آن بگو: «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ، یَا عَزِیزُ یَا غَفَّارُ اغْفِرْ لِی ذُنُوبِی وَ ذُنُوبَ جَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فَإِنَّهُ لَایَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْت‏» پیامبر اکرم صلّی‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم می‏‏‏‏فرمایند اگر کسی می‏خواهد توبه کند می‏‏‏‏تواند در هر مکان و زمانی این دستور را انجام بدهد. بهتر است این دستور را در زمان مناسبی انجام بدهیم؛ مثلاً در روزهای شریف یا در سحرگاه شب جمعه و همچنین در مکان‏های مبارک مانند حرم‏های مطهر، مساجد مبارک و... البته به شرطی که خلوتی وجود داشته باشد که توبه‏کننده بتواند راحت اشک بریزد و ناله کند. البته مؤمن باید خودش را از قبل آماده کند زیرا هرچه این حال توبه قوی‏تر باشد انسان به همان مقدار راهش بیشتر باز‏ می‏‏‏شود. مرحوم آیة‏الله میرزا جواد آقای ملکی تبریزی می‏‏‏‏فرمایند: اوقات توقّف ايّام تحصيل كه نجف اشرف مشرّف بوديم، جناب عالم عامل جليل و حكيم بزرگوار بى‏بديل آخوند ملا حسين قلى همدانى- قدّس اللّه روحه- به يكى از طلّاب راه آخرت، عمل توبه را تلقين فرمودند، دو سه روز به جهت انجام اين مهم غائب شد، بعد كه آمد ديديم كه بدنش كه چاق و نشيط و رنگش كه خيلى آبدار بود، بدنش كأنّه نصف شده و رنگش زرد و پريشان گرديده كه عادتاً در يك دو روز رياضت، متوقّع نبود كه اين مقدار تغيير در صورت پديد آيد؛ بعد معلوم شد كه مردانه عمل كرده! و يكى ديگر را شنيدم كه [در] مجلس توبه‏اش، شش ساعت مشغول گريه و زارى بوده‏. توبه برای آغاز حرکت ضروری است ولیکن انسان به‏طور طبیعی، در طول مسیر دائم‏ می‏‏‏‏لغزد و خطا‏ می‏کند. شایسته است که انسان هر چند وقت یک بار توبه را تکرار کند؛ مثلاً وقتی ماه‏های شریف همچون رجب و شعبان و رمضان و ذی‏القعده و ذی‏الحجه و محرم آغاز‏ می‏‏‏‏شود؛ یا وقتی می‏خواهد به سفر زیارتی‏ برود یا هر زمانی که حالش اقتضا‏ می‏کند، دوباره دستور توبه را به جا‏ ‏آورد؛ زیرا تکرار توبه همیشه پسندیده است و خوب است که مؤمن همواره در تمام ایام حال توبه داشته باشد؛ یعنی صبح و ظهر و شب بر درِ خانۀ خدا همیشه عرض عذرخواهی و توبه کند و حتی‏المقدور روزی هفتاد بار ذکر «أَسْتَغْفِرُ اللَهَ رَبِّي وَ أَتُوبُ إِلَيْه‏» را بعد از نماز عصر یا در ساعات دیگر روز بگوید چراکه هیچ‏روزی از روزهای ما نیست مگر اینکه با کوتاهی و قصور و تقصیر همراه است. ما حتّی اگر گناه شرعی انجام ندهیم به هر حال این‏قدر کوتاهی‏ می‏‏‏‏کنیم و این‏قدر از خدا غافل‏ می‏‏‏‏شویم که نیاز به توبه و بازگشت به درگاه رحمت الهی داشته باشیم. کسانی که قبل از ورود به سلوک به گناهان زیادی مبتلا بوده‏اند مناسب است در آغاز سفر یک یا چند اربعین استغفار داشته باشند. 🔹یعنی چهل روز، هر روز، نماز توبه را تکرار کنند یا هر روز، صد تا پانصد بار به حسب کشش و شوقشان ذکر استغفار را تکرار کنند. اگر مؤمن نمی‌تواند این ذکر را در سجّاده و رو به قبله بگوید می‏تواند در طول مسیر رفت و آمد، هر روز ذکر توبه را به جا آورد. توبه علاوه بر اینکه بار معنوی انسان را سبک می‏کند بسیاری از مشکلات مادی را نیز حل می‏کند زیرا بسیاری از بیماری‏ها و فقر و اختلافات نتیجۀ گناهان است و با اربعین توبه می‌توان آن را برطرف کرد. کتاب سلوک توحیدی، استاد وکیلی، ص167 @fasl5om