ت و چون قاصد به دنبالش فرستادند او بار خود بست تا از حَوّارین خود را به بالین معاویه رساند اما تا او وارد دمشق شد دیگر کار از کار گذشته و معاویه دار فانی را ترک کرده بود. اما قبل از رسیدن یزید به شهر دمشق ،معاویه ناچار شد این وصیت ها را به سه تن از نزدیکان و درباریان خود از جمله ضحّاک إبن قیس فهری و مسلم إبن عُقبه و سرجون وزیر اعظم و مشاورش بگوید تا بعداً این سه تن، آن وصایا را به گوش یزید برسانند؛ لذا وقتی یزید به دربار پدرش معاویه رسید ضحاک إبن قیس فهری مشغول نماز بر جنازه ی معاویه بود که یزید بر بالین او حاضر گردید. مورخین در تاریخ مرگ معاویه با هم اختلاف نظر دارند. واقدی گوید : معاویه در نیمه ی ماه رجب ( ۱۵ رجب) سال شصت ۶۰ هجری بمرد؛ و علی إبن محمد گوید: در روز پنج شنبه هشت روز مانده از ماه رجب یعنی ۲۲ رجب سال شصت ۶۰ هجری بمرد؛ و بعضی دیگر از مورخین در باب مرگ او نوشته اند: او در روز ۱۰ رجب سال شصت هجری در دمشق فوت کرد و او را در مسجد باستانی و عتیق امویه به خاک سپردند. سعید إبن دیندار سعدی در باب مرگ معاویه گوید: معاویه شب پنجشنبه ۱۰ رجب سال شصت ۶۰ هجری در دمشق مرکز خلافت و حکومت امویان درگذشت و مدت خلافتش ۱۹ نوزده سال و سه ۳ ماه و ۲۷ بیست و هفت روز بوده است . پادشاهی او طی مدت این ۱۹ سال و چند ماه و چند روز از هنگامی بود که حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام با او از درِ صلح وارد گردید و طبق عهدنامه و قول نامه ایی که بین طرفین امضاء شده بود اداره ی امور جامعه ی مسلمین را حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام به اصرار زیاد و درخواست همه ی مردم عراق به دست معاویه سپرد و خود نیز بنا به درخواست مسلمین از صحنه ی سیاست و اجتماع مسلمانان کناره گیری کرد، اما دیری نپایید که معاویه إبن ابوسفیان همه ی شروط قید شده در عهد نامه را زیر پا گذاشت و در حضور خاص و عام به طور آشکارا گفت: من این عهدنامه را به هیچ عنوان به رسمیت نمیشناسم و هیچ تعهدی در قبال آن به کسی نداده و نمیدهم! لذا مدت پادشاهی معاویه را در امور خلافت و حکومتش از اواخر سال ۴۰ هجری تا نیمه ی رجب سال ۶۰ هجری یعنی مدت ۱۹ سال و سه ماه و ۲۷ روز در تاریخ به استناد از تاریخ *طبری* و تاریخ *الکامل* از إبن أثیر و کتاب *الفتوح* از إبن أعثم کوفی به ثبت رسانده اند. *إنشاءالله ادامه ی مطالب مربوط به حوادث پس از مرگ معاویه و آنچه که در مدینة النّبی اتفاق افتاد را در مطالب بعد خدمت شما عزیزان ارسال خواهیم کرد.* *با تشکر از همراهی شما* *التماس دعا* 🌹