پرسمان عبد الله جوادی آملی نسخه متنی -صفحه : 98/ 57 نمايش فراداده آيا عصمت داراي درجات و مراتب مي باشد؛ و درجات عصمت پيامبران(عليهم السلام) با يکديگر متفاوت است؟ پاسخ: بله! ملكه‌ عصمت درجاتي دارد، همان‌گونه كه نبوّت و امامت و رسالت و ولايت وخلافت داراي مراتب، و تشكيك بردار است؛ چنان‌كه قرآن مي‌فرمايد: "تلك الرّسلُ فضّلنا بعضهم علي بعضٍ..."[1] و "و لقد فَضَّلنا بعض النّبيين عَلي بعض"[2]. پس، همان‌گونه كه نبوّت و رسالت مراتبي دارد، درجات عصمت پيامبران نيز متفاوت است؛ گرچه همه‌ آنان معصومند. پيامبران "اولوا العزم" در درجه‌ والاتري از عصمت قرار دارند. درجه‌ پيامبر برتر، سبب مي‌شود كسي كه در مرتبه‌ پايين‌تر از اوست، خود را در سنجش با پيامبر فايق مذنب بداند؛ بي‌آن‌كه از او گناه بزرگ يا كوچكي سر زده باشد: "حسناتُ الأبرار سيّئات المقرّبين"[3] ؛ يعني پيامبري كه خود را در مرتبه‌اي مي‌نگرد كه نسبت به مرتبه‌ پيامبران اولوا العزم ناقص است، خود را با آنان كه كامل‌ترند مي‌سنجد. از اين‌رو، مي‌نالد و مي‌گدازد و مي‌گويد: "فارحم عبدك الجاهل" [4]؛ با آن كه خود، انساني بزرگ و معصوم است. انسان‌هاي عادي وقتي در مناجات مي‌گويند: "فارحم عبدك الجاهل"، واقعاً خيلي چيزها را نمي‌دانند و به "حمل شايع" جاهلند، امّا وقتي پيامبر عظيم‌الشأن و شخصيت كامل و برجسته جهان بشريت ـ كه از ناحيه‌ خداوند به مقام "...علّمك ما لم تكن تعلم..."[5] رسيده است ـ چنين نيايشي دارد، معلوم مي‌شود كه او خود را در پيشگاه ذات اقدس خداوندي مي‌بيند و در برابر او، خود را جاهل و گنه‌كار و مذنب و... جلوه مي‌دهد؛ زيرا هرگونه عيب و نقصي از اين منظر، ذنب محسوب مي‌شود.[6] [1] . سوره‌ ‌ بقره، آيه‌ ‌ 253. [2] . سوره‌ ‌ اسراء، آيه‌ ‌ 55. [3] . بحارالأنوار، ج 25، ص 204. [4] . مفاتيح الجنان، دعاي افتتاح. [5] . سوره‌ ‌ نساء، آيه‌ ‌ 113. [6] . وحي و نبوت در قرآن/206.