📚 درسهایی از نهج البلاغه شرح نامه۵۳/ جلسه دوازدهم/ ۲۶آذر۱۴۰۱ حجت الاسلام محسن قنبریان • فراز انتخاب مشاور و وزیر #بخش_دوم ✔️ خصائص مشاور خاص اما مطلب دیگر مشاوران خاص حاکم است که فراز مورد بحث نامه۵۳ آنرا تبیین می کند. چون مشورت، شرکت دادن عقول است دیگر از ویژگی های علم و عقل و تجربه نمی گوید؛ سه خصلت منفی را سلب می کند: بخل/ ترس/ حرص می فرماید: "هرگز بخیل را در مشورتت داخل نکن که ترا از بخشش باز می دارد و وعده فقر به تو می دهد، و نیز ترسو را؛ که تورا در امور تضعیف کند، و نیز طمعکار را؛ که آزمندی در ستم را در نظرت زیبا سازد. بخل و ترس و حرص، غرائز گوناگونی هستند که بدگمانی به خدا آنها را در آدمی فراهم می آورد". ▫️ خصائص وزراء • بعد سراغ خصلت های کلی وزراء می رود ( بعدا به تفصیل درباره دبیران و فرماندهان وقضات خواهد فرمود) اینجا با دو خصلت وزیر بهتر را معرفی میکند: - سلبی: قبلا وزیر اشرار نبوده باشد - ایجابی: در گفتن حرف تلخ حق، گویاتر و در همراهی کردن در موارد ناپسند اقل مساعدت داشته باشد! • می فرماید: "بدترین وزیران تو کسی است که پیش از تو وزیراشرار بوده و کسی که در گناهانشان شرکت داشته است. پس هرگز چنین کسانی را مَحرم راز خود قرار مده زیرا اینان یاوران گناهکاران و برادران ستمکارانند و تو می توانی جانشینانی بهتر از آنان بیابی که در رأی و کاردانی مانند آنها باشند و بار گناهان آنان را بردوش نداشته باشند از کسانی که ظالمی را در ستمکاری و گناهکاری را در گناهش یاری نرسانده اند. رنج و خرج چنین کسانی برای تو کمتر و یاری شان به تو بهتر و مهربانی شان برتو بیشتر و الفتشان به بیگانه کمتر است. اینان را از خاصان و نزدیکان خود در مجالس ات قرار ده" • قبلا در بحث حکومت علوی و تبار ناگزینی۱ درباره انتخاب کارگزاران به قاعده ای رسیدیم که هم رکن سلبی داشت هم ایجابی: - به لحاظ سلبی فرمود نه فقط از سر دوست داشتن (محاباة) کسی را برنگزین بلکه حتی از سر فراست و تیزهوشی و اعتماد و حسن ظن ات هم نباشد. - به لحاظ ایحابی فرمود با اختبار و امتحان باشد (یعنی شاخص شایسته سالاری مبتنی برفکر و میل حاکم نباشد بلکه شاخصی بیرونی و قابل بررسی و بحث بین الاثنینی باشد) آن اختبار و معیار بیرونی را اینجور تفصیل داد: با بررسی سوابق مدیریتی اش برای دولت صالحین (بما وُلّوا للصالحین قبلک)/ یا خیر عمومی اش در نزد عامه مردم (فاعمد لاحسنهم کان فی العامه اثراً) • در این فقره هم بعد از بیان صفت سلبی (وزیر اشرار نبوده باشد) سراغ صفت ایجابی می رود: "باید برگزیده تو کسی باشد که از همه به گفتن سخن تلخِ حق گویاتر باشد و در اموری که در اثر هوای نفس از تو سر می زند و خداوند بر اولیائش نمی پسندد کمتر یاری ات دهد؛ در هرکجا که باشد" • برای درک چنین وزیرانی خوب است نامه ۵تن (بهشتی، باهنر، خامنه ای، اردبیلی، رفسنجانی) به امام در سال۵۸ را ملاحظه کنید.۲ الان در افراط یا تفریط نسبت به آن وزرا و مشاوران هستیم: - یا نامه های سرگشاده، بعضا از سر ترس یا حرص آنهم بعد از مسئولیت و کناره گیری داریم! - یا این گفتمان برای دیدارهای خواص و دانشجویان و... که: چیزی بگوییم که آقا بپسندد! - جالب اینکه در همان نامه ۵تن هم راه امام درست بود و بعدا برخی از آن ۵تن اعتراف کردند لکن چنین رابطه جسورانه و در عین حال ولایت پذیری، محصول انقلاب اسلامی و به سمت عهدنامه مالک اشتر بود. 📡 پایگاه خبری تحلیلی وَرْاُئوی 🕯 میعادگاه شهدای وَرجُوی @varjovi @shohadayevarjovi