⭕️ *همه چیز از ماده ۳۰۰ و سال ۴۷ شروع شد!* محسن دنیوی 🔻۲۹ اردیبهشت ۱۳۴۷ در ورزشگاه امجدیۀ تهران، تیم ملی فوتبال ایران، تیم اسراییل را در فینال جام ملت های آسیا با گل پرویز قلیچ‌خانی در دقایق پایانی شکست داد! از همین سال ۴۷ بود که موج نوی سینمای ایران و فیلمفارسی با فیلم‌های قیصر و گاو متولد شد و باز از همین سال ۴۷، موسیقی پاپ با ویگن و یاران در ایران پا گرفت. خلاصه اینکه سال ۴۷ از جمله سال‌های مهم تاریخ معاصر ایران است. چون شروع دهه مهمی است که به سال مهم ۵۷ و انقلاب اسلامی ایران ختم می شود. 🔻اما دغدغه این یادداشت، پرداختن به این جنس از وقایع رخ داده در سال ۴۷ نیست، بلکه اشاره به رخدادی است که شاید چندان هم در یادها نمانده باشد و افراد کمی از آن مطلع باشند! شاید یکی از مهم‌ترین وقایع سال ۴۷ که بسیاری از ما ایرانیان از آن مطلع نیستیم ولی این بی‌اطلاعی چیزی از اهمیت و تأثیرگذاری آن واقعه مهم کم نکرده است، تصویب ماده 300 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، مصوب روزهای پایانی اسفند سال ۴۷ باشد که به موجب آن اعلام می‌شود که شركتهاي دولتي تابع قوانين تأسيس و اساسنامه‌هاي خود مي‌باشند و فقط نسبت به موضوعاتي كه در قوانين و اساسنامه‌هاي آنها ذكر‌نشده تابع مقررات اين قانون یعنی قانون تجارت مي‌شوند. در متن قانون اینگونه آمده است که: لايحه قانوني فوق مشتمل بر سيصد ماده و 28 تبصره در تاريخ روز شنبه بيست و چهارم اسفند ماه يك هزار و سيصد و چهل و هفت به استناد قانون ‌اجازه اجراي موقت لايحه اصلاح قسمتي از قانون تجارت مصوب 1343/9/19 به تصويب كميسيون خاص مشترك مجلسين رسيده است. امضا رئيس مجلس شوراي ملي‌/عبدالله رياضي رئيس مجلس سنا/جعفر شريف امامي *حالا سوال این است که چرا ماده پایانی این لایحه قانونی طولانی، تا این حد مهم است؟* 🔻ماده مورد نظر در این یادداشت درست سیصدمین ماده از این لایحه قانونی بلند است که باعث شکل‌گیری و تثبیت پدیده‌ای به نام شرکت‌های دولتی در ایران و اقتصاد و سیاست ایران شد که در طول بیش از نیم قرن گذشته، بی‌شک از مهمترین بازیگران عرصه اقتصاد و سیاست و حتی عرصه‌های فرهنگی اجتماعی ایران بوده اند. هر چند پیدایش پدیده شرکت‌های دولتی داستانی طولانی‌تر داشته و به دوران وزارت مالیه علی اکبر خان داور در کابینه محمدعلی فروغی در سال‌های پس از سال ۱۳۱۲ و تصمیمات علی اکبر داور برای اقتصاد کشور برمی‌گردد، اما در این مسیر حدوداً ۹۰ ساله از دولت فروغی در پهلوی اول تا الان، سال ۴۷ نقطه مهمی است که جایگاه شرکت‌های دولتی را در سیاست، اقتصاد و همانطور که بیان شد در عرصه فرهنگی اجتماعی ایران تغییر داد. 🔻درباره اثرگذاری فرهنگی اجتماعی این شرکتها شاید مرور برخی از عددها کمک کننده باشد. به عنوان مثال کل بودجه مصوب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۴۰۱، هزار و پانصد میلیارد تومان بوده است که ۵۰۰ میلیارد آن به طور مشخص برای بیمه هنرمندان خرج شده و با همه بودجه‌های جانبی برای آسیب‌های اجتماعی و دیگر مقولات، مجموعا قدرت عملکرد این وزارت‌خانه اصلی فرهنگی کشور به سه تا پنج هزار میلیارد تومان شاید برسد. به این عدد، ۸ همت بودجه صدا و سیما و ۳۰۰ میلیارد بودجه سازمان تبلیغات و خلاصه همه بودجه حوزه علمیه و هرجای دیگر که فکر می‌کنید را اضافه کنید تا به زور به ۳۰ هزار میلیارد تومان از بودجه کشور برسد! بودجه‌ای موسوم به بودجه فرهنگی از میزان ۳۶۰۰ هزار میلیارد تومان بودجه کشور در سال ۱۴۰۱ که از این رقم ۲۲۰۰ هزار میلیارد تومان بودجه شرکت‌های دولتی و ۱۵۰۰ هزار میلیارد تومان بودجه عمومی دولت بوده است که هر سال برای تصویب این بودجه فرهنگی، هزار حرف و حدیث پیش می‌آید و تحت نظر سازمان‌های نظارتی هم بر اساس قانون قرار دارد. اما برآوردها درباره میزان پولی که تحت عنوان مسئولیت اجتماعی شرکتهای دولتی هر ساله هزینه می‌شود و چندان نظارت سفت و سختی هم ندارد و می‌تواند بر حوزه‌های فرهنگی اجتماعی تاثیر بگذارد بیش از صد هزار میلیارد تومان یا همان به طور مخفف صد همت است!! حالا شما ۳۰ را با حداقل ۱۰۰ هزار میلیارد تومان مقایسه کنید و سهم تمام بودجه فرهنگ کشور که کمتر از ۲ درصد کل بودجه سالانه دولت ایران است را فقط با مبلغ مسئولیت اجتماعی شرکت دولتی بسنجید تا مهم بودن و قدرت این پدیده یعنی شرکت‌های دولتی بیشتر روشن شود! 🔻برای اینکه فقط کمی با این پدیده عجیب و غریب آشنا شوید توصیه می‌کنم مصاحبه مدیرکل امور شرکتهای دولتی وزارت اقتصاد و دارایی در بهمن ماه سال ۱۴۰۱ از طریق لینک پایان همین یادداشت بخوانید. چند مورد از گزاره های مهم در این مصاحبه اینهاست: ۱. برای اولین بار بیش از هزار شرکت دولتی لیست شده و شناسایی شدند! ۲. تا سال ۹۸ حتی اعضای کمیسیون تلفیق مجلس هم به صورت‌های مالی شرکت های دولتی دسترسی نداشتند! ۳. میزان ۹۶ درصد درآمد دولت از ۱۰ شرکت بزرگ است.(