ساخت ایران|حسین مهدیزاده
✅ 🖍 حسین مهدیزاده-طلبه 3️⃣از 3️⃣ 4️⃣ نکته ای که فرهنگستانی ها همیشه در ابتدای توضیح پروژه فقهی خود می گویند این است که دال مرکزی فقه شیعه از قدیم تا صاحب جواهر، تا امروز، «حجیت گرایی» است. سپس آنها سعی می کنند توضیح دهند که در دستگاه فکری ما که جامعه را اصیل میداند، و عقل آن با منطق سیستمی غیر تضادی عمل می کند، حجیت چیست و در هر قسمت فقه که وارد می شود، احتمالا چه شکلی می شود. آنها نیز تاکید می کنند که فقه جواهری درست می گوید که فقه به دنبال کشف های عقل نظری انسانها نیست، بلکه به دنبال تسلیم در مقابل خطابات دینی است و اگر هم عقل در فقه جواهری حجت است، به معنای این است که هنگام احتجاج با شارع، معذر و منجز است و آنها نیز عقل را به این شکل در فقه می دانند و تمایز حجت منطق ارسطویی و حجت در اصول فقه شیعه را در همین می دانند. اما یک نکته در پروژه فرهنگستان در مساله حجیت وجود دارد که با فقه جواهری تفاوت ایجاد می کند. فرهنگستانی ها معذیریت و منجزیت را سطح حجیت و تسلیم حداقلی به دین میدانند. یا به تعبیر دیگر، آن را تسلیمی متناسب با درک ارباب و رعینی از رابطه با شارع می داند. و اگر رابطه تعاون و تولی و ولایت متناسب با آن شکل بگیرد، شاید بتوان تسلیم در مقابل دین را در مقیاس «قرب حداکثری» هم صورت بندی کرد، چیزی که فقه هنوز آن را شروع نکرده است. 5️⃣ به نظر اصحاب فرهنگستان، این نگاه باید به مبادی فقه نیز سرایت کند که در راس آنها کلام و الهیات است. در صورتی که ما نتوانیم جهان معنایی یک مومن را از فردگرایی و انفعال اضطراری که در دوران زندگی در حکومت و قدرت مخالفین به آن مبتلا بوده است، به سطحی فعال و نظامند بدل کنیم، نه حکومت دینی را فهم خواهد کرد و نه عقلانتی که به سختی به دنبال بازتولید آن از میان منابع معتبرمان هستیم. شاید برای همین است که جناب اقای میرباقری منبر و هیات را به عنوان ماموریتی مهم تر از سخنرانی در مراکز نخبگانی و روشنفکری و علمی برگزیده است. مشی جناب آقای میرباقری حضور در منابر و هیأت ها برای ارتقاء الهیات اجتماعی بر توضیح جایگاه ولایت تاریخی معصومین علیهم السلام است. استدلال ایشان هم شاید این باشد که اگر ما صرفا به کار نخبگانی بپردازیم و نتوانیم احساسات و عقلانیت فطری و تاریخی ای را که در لایه عمومی شخصیت هر انسان مومنی نهفته است (و ساختار هیات و منبر بر این اساس عمل میکند) را احیا کنیم و در نسبت با معصومین علیهم السلام به خصوص حضرت سیدالشهداء علیه السلام وجود دارد، برانگیخته‌تر کنیم و این حب و بغض تاریخی را تا «اکنونِ درگیری جبهه حق و باطل»؛ یعنی تقابل همه جانبه انقلاب اسلامی با تمدن مدرن امتداد ندهیم، جامعه، سرمایه‌ی روانی و فکری ای برای عبور از بت پرستی مدرن نخواهد داشت و در برابر هیبت تمدن غربی (این مهمترین «دیگری» انقلاب اسلامی که با «دیگری» سنتی شیعه که جریان عامه است، فرق می کند) زمینگیر خواهد شد. لذا شاید اشاره دکتر فیاض به عرفان فقهی شده فرهنگستان که رادیکال و شیخی مذهب همین باشد، چه اینکه شیخیه خود را بیشتر به ساخت منظومه ای درون شیعی مکلف میدانست تا پاسخگویی به شبهات «دیگریان» غیر شیعی. اما واقعیت این است که این شباهت با شیخیه، نقیصه ای برای هیچ پروژه ای نیست. وانگهی آقای میرباقری هم در داشتن این پروژه در متکلمین حوزه شاذ نیست، بلکه این جریان بعد از آیت الله جعفر سبحانی تبریزی، و در نقطه انتقال به کسانی مثل حجه الاسلام محمدتقی سبحانی هم در حال تحقق است! علم کلام و الهیات امروزِ حوزه، صرفا به پاسخگویی به شبهات سنتی عامه و مدرن مسیحیت مشغول نیست. طیف های زیادی امروز در الهیات پژوهی حوزه هستند که پروژه شان درون شیعی است؛ یعنی اعتقادات شیعه را به هدف رشد عقلانیت سیاسی و راهبردی شیعه مورد مطالعه قرار می دهند، نه قدرت پاسخ گویی به شبهات آن را. جالب آنکه در عرفان نظری هم این جریانها در حال غلبه پیدا کردن هستند، مثل پروژه عرفانی-فلسفی استاد یزدان پناه. 🔆 لذا به نظرم سخنان دکتر فیاض در فهم کلام و فقه فرهنگستان چندان درست نباشد. مساله فرهنگستان عبور از فقه جواهری شیعه نیست، انگار در همان پارادایم قرار دارد ولی می خواهد در مقیاس های جدیدی فقه را گسترش دهد 🌹 @teghtesadi
512 مشاهده