استغفار و توبه به معنای واقعی کلمه در کلام امیرالمومنین صلوات الله علیه #توبه ●وَ قَالَ (عليه السلام) لِقَائِلٍ قَالَ بِحَضْرَتِهِ "أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ": ثَكِلَتْكَ أُمُّكَ، أَ تَدْرِي مَا الِاسْتِغْفَارُ؟ الِاسْتِغْفَارُ دَرَجَةُ الْعِلِّيِّينَ وَ هُوَ اسْمٌ وَاقِعٌ عَلَى سِتَّةِ مَعَانٍ: أَوَّلُهَا النَّدَمُ عَلَى مَا مَضَى، وَ الثَّانِي الْعَزْمُ عَلَى تَرْكِ الْعَوْدِ إِلَيْهِ أَبَداً، وَ الثَّالِثُ أَنْ تُؤَدِّيَ إِلَى الْمَخْلُوقِينَ حُقُوقَهُمْ حَتَّى تَلْقَى اللَّهَ أَمْلَسَ لَيْسَ عَلَيْكَ تَبِعَةٌ، وَ الرَّابِعُ أَنْ تَعْمِدَ إِلَى كُلِّ فَرِيضَةٍ عَلَيْكَ ضَيَّعْتَهَا فَتُؤَدِّيَ حَقَّهَا، وَ الْخَامِسُ أَنْ تَعْمِدَ إِلَى اللَّحْمِ الَّذِي نَبَتَ عَلَى السُّحْتِ فَتُذِيبَهُ بِالْأَحْزَانِ حَتَّى تُلْصِقَ الْجِلْدَ بِالْعَظْمِ وَ يَنْشَأَ بَيْنَهُمَا لَحْمٌ جَدِيدٌ، وَ السَّادِسُ أَنْ تُذِيقَ الْجِسْمَ أَلَمَ الطَّاعَةِ كَمَا أَذَقْتَهُ حَلَاوَةَ الْمَعْصِيَةِ؛ فَعِنْدَ ذَلِكَ تَقُولُ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ. ●کسى در محضر امیرالمومنین صلوات الله علیه گفت: «استغفر اللّه» ؛ حضرت فرمود: مادرت به عزايت بنشيند، مى دانى استغفار چيست؟ استغفار مقامِ عِلّیّین (مردمِ بلند مرتبه) است، و آن نامى است كه آن را شش معناست: اول پشيمانى از آنچه گذشته (گناه انجام گرفته و قصورات)، و دوم تصميم بر عدم بازگشت ابدی به آن (ترك گناه در آينده)، و سوم پرداخت حقوق مخلوق ها تا خدا را ملاقات كنى و حقى از مردم بر عهده ات نباشد، و چهارم اراده بر اداى هر حق واجبى كه آن را ضايع كرده اى و آن را بپردازى، و پنجم همّت بر آب كردن گوشتى كه از حرام بر وجودت روييده با اندوه بر گذشته تا جايى كه پوست را به استخوان بچسبانى و بين آن دو (بین پوست و استخوان) گوشت جديد رويد، و ششم چشاندن رنج عبادت بر بدن چنانكه شيرينى گناه را بر آن چشاندى. آن گاه مى گويى: استغفر اللّه. نهج البلاغه حکمت 417