🌹آسیب شناسی شخصیت زدگی در گفتگوهای علمی 🖊علی غلامی دهقی ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ یکی از آفت‌های گفتگوهای علمی، شخصیت زدگی است. برخی برای به کرسی نشاندن ادّعای خود، به جای استدلال و برهان، شخصیت‌ها را می‌نشانند و بزرگان را برخ می کشند تا طرف مقابل را مغلوب و ساکت کنند. بسیار شنیده ایم که وقتی اندیشه شخصیتی را نقد می کنیم، گفته می شود: " شما از فلانی بهتر می‌فهمی؟" پدیده شخصیت و شهرت زدگی آسیب های ذیل را بدنبال دارد: ۱. نخستین پیامد شخصیت زدگی، توقف، رکود و ایستایی علمی است. با مطالعه تاریخ به نمونه های فراوانی می توان دست یافت که شخصیت زدگی چنین آسیبی را در دانش های مختلف داشته است. در تاریخ علم آمده است که دانشمندان مسلمان در برخی دوره های تمدن اسلامی، مغلوب شخصیت دانشمندان مشهوری همچون جالینوس و بقراط شدند و همین مانع تحقیقات عمیق‌تر در دانش پزشکی گردید.( ذبیح الله صفا، تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی، ص ۱۲۲ - ۱۲۳) ۲. دومین آفت شخصیت زدگی، عامیانه اندیشیدن و به تعبیر درست تر، نیندیشیدن و عوام زدگی است؛ چرا که شخصیت زدگی مانع تفکر و اندیشه است و همین مهم‌ترین سبب لغزش اندیشه هاست. مضمون حدیثی از امام صادق (ع) چنین است: کسی که به واسطه رجال(شخصیت ها) به دینی وارد شود، همان شخصیت ها او را از دین بیرون خواهند کرد. امّا کسی که به واسطه (آگاهی) از کتاب و سنّت وارد دین شود، کوهها می جنبند ولی او استوار می ماند.( بحار الانوار، ج ۲، ص ۱۰۵) ۳. سومین آفت شخصیت زدگی، خودباختگی فکری است؛ به طوری که فرد به جای استقلال فکری و متفکّر بودن، مقلِد بار می‌آید و گرفتار خودباختگی فکری می‌شود. مولوی در این باره چه خوب سروده است: چون مقلّد بود عقل اندر اصول دان مقلّد در فروعش ای فضول قرآن کریم به شدِت با شخصیت زدگی به مبارزه برخاسته و در آیات متعددی، شخصیت زدگان را سرزنش کرده است: وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنزَلَ اللَّهُ قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا أَلْفَيْنَا عَلَيْهِ آبَاءَنَا أَوَلَوْ كَانَ آبَاؤُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ شَيْئًا وَلَا يَهْتَدُونَ. (بقره: ۱۷۰) ﻭ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ [ ﻛﻪ ﻣﺸﺮﻙ ﻭ ﻛﺎﻓﺮﻧﺪ ] ﮔﻮﻳﻨﺪ : ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﺧﺪﺍ ﻧﺎﺯﻝ ﻛﺮﺩﻩ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻛﻨﻴﺪ، ﻣﻰ ﮔﻮﻳﻨﺪ: ﻧﻪ، ﺑﻠﻜﻪ ﺍﺯ ﺁﻳﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﭘﺪﺭﺍﻧﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺁﻥ ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ، ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻣﻰ ﻛﻨﻴﻢ. ﺁﻳﺎ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﭘﺪﺭﺍﻧﺸﺎﻥ ﭼﻴﺰﻱ ﻧﻤﻰ ﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ ﻭ ﺭﺍﻩ [ ﺣﻖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻛﻮﺭﺩﻟﻲ ] ﻧﻤﻰ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ [ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻛﻮﺭﻛﻮﺭﺍﻧﻪ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﻛﺮﺩ؟] ۴. چهارمین آفت شخصیت زدگی، حاکمیت شخصیت بجای حقیقت است. سخنی از علی (ع) در باره آفت شخصیت زدگی نقل شده است که طه حسین مصری در کتاب "علیُّ و بنوه" می نویسد: بعد از آنکه وحی خاموش شد و ندای آسمانی منقطع گردید، سخنی محکم تر و بالاتر و به این بزرگی شنیده نشده است.( مطهری مجموعه آثار جلد ۱۶ صفحه ۳۰۸) این سخن حکیمانه علی (ع) زمانی گفته شده که فردی به نام حارث بن حوط، پیش از جنگ جمل، گرفتار سرگردانی شده بود. او از حضرت پرسید: «أَ يُمْكِنُ انْ يَجْتَمِعَ زُبَيْرٌ وَ طَلْحَةُ وَ عائِشَةُ عَلى باطِلٍ؟» یعنی آيا ممكن است (شخصیت های با سابقه ای مانند) طلحه و زبير و عايشه بر باطل اجتماع كنند؟ امیرمؤمنان (ع) در پاسخ او فرمود: ای حارث! تو کوتاه بینانه نگریستی،نه عمیق و زیرکانه و به همین دلیل سرگردان ماندی. نه حق را شناخته‌ای تا بدانی اهل حق چه کسانی‌اند و نه باطل را تا بدانی پیروان آن چه مردمانی اند. (نهج البلاغه، حکمت ۲۶۲) به گفته استاد مطهری از این سخن دانسته می شود که "روح اسلام و تشیّع، تشخیص حقیقت است نه شخصیت"؛ یعنی به جای اینکه اشخاص و شخصیت‌ها بر اندیشه ما حکومت کنند باید روح حقیقت و اصول بر ما حاکم باشد. ۱۲ شهریور ۱۴۰۲ http://eitaa.Com/Rahevasat https://eitaa.com/tablighat_khomaini_shahr