بدون نفت چه کنیم؟ 1️⃣ قسمت اول 🔸 تازه‌ترین گزارش اوپک از وضعیت بازار جهانی نفت در سال میلادی گذشته نشان می‌دهد که ایران با وجود افزایش ۳ برابری درآمد نفتی در ۲۰۲۱ (زمستان ۹۹ تا زمستان ۱۴۰۰) به نسبت ۲۰۲۰ (زمستان ۹۸ تا زمستان ۹۹)، درآمدی کمتر از ۷ عضو اوپک از جمله آنگولا، لیبی، عراق، کویت، نیجریه، عربستان و امارات داشته است. 🔸 این اتفاق برای کشوری که سال‌ها جزو رتبه‌های سوم یا چهارم صادرات نفت در اوپک بوده، تلخ است اما واقعیت این است که سعی شده بازار جهانی نفت با فروش حداقلی ایران تطبیق داده شود. اگرچه تورم جهانی حاصل از پایان کرونا در جهان و جنگ روسیه با اوکراین و صعود قیمت نفت به بالای ۱۰۰ دلار و ناتوانی برخی کشورها از افزایش تولید نفت به میزانی که بتواند قیمت را کاهش دهد، موجب شده است تا اتفاقا بازار در این برهه خاص به نفت ایران نیاز داشته باشد، واقعیتی که حتی رئیس‌جمهور فرانسه نیز به آن اذعان کرده است، با این حال با گذر از این دوران و در یک افق بلندمدت و در تقابل سیاسی آمریکا با ایران به بهانه موضوع هسته‌ای، نفت ایران متغیری است که اهمیت آن تا حد زیادی کمرنگ شده است؛ از این جهت می‌توان بازار جهانی نفت را با فروش حداقلی نفت ایران نیز سامان داد. به این ترتیب بحث بر سر این است که در یک افق چند ساله، اقتصاد ایران چه گزینه‌های مهم دیگری را می‌تواند جایگزین نقش از دست رفته خود در بازار جهانی نفت کند. 🔸 مهم‌ترین راهبرد سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی که بیش از ۸ سال از ابلاغ آن می‌گذرد، کاهش وابستگی و آسیب پذیری اقتصاد کشور از فشارها و متغیرهای بیرونی بود که بر این اساس، کاهش وابستگی به نفت مهم‌ترین محور این سیاست‌ها قرار گرفت. 🔸 بحث این است که کدام موتورهای محرک را می‌توان جایگزین نفت کرد. موتورهایی که هم ارزآور باشد، هم کمتر در دام تحریم بیفتد و هم طیفی از فعالیت‌های اقتصادی را در ادامه خود به راه‌اندازد. 🔸 بسیاری معتقدند گاز می‌تواند یکی از این محورها باشد. به ویژه این که تجربه تحریم‌ها نشان داد که صادرات گاز ایران به ترکیه و عراق قابل تحریم شدن نیست. همچنین ایفای نقش در زمینه سوآپ گاز و اتصال نیازهای گازی کشورهای منطقه به تبادل از مسیر ایران نیز برگ برنده دیگری است که باید در نظر گرفت. 🔸 همچنین صادرات فرآورده‌های نفتی نیز دیگر محور جایگزین نفت است. فرآورده‌های نفتی به دلیل امکان فروش به شکل خرد و با تسویه در مرزها، از فشار تحریم‌ها کمتر تأثیر می‌پذیرد و همچنین با وابسته کردن کشورهای منطقه به خرید فرآورده از ایران امکان وابستگی این کشورها به ایران و تحریم نشدن از این مسیر را نیز ایجاد می‌کند. 🔸 : مهدی حسن زاده 🆔 @tahlil_shjr