🔴قابل توجه نمایندگان [مجلس]:
🔻بررسی چرایی رد طرح «هر ایرانی یک لیتر بنزین»
🔹این روزها که کمیسیون تلفیق در مجلس شورای اسلامی در حال بررسی لایحه بودجه 1398 است طرح‌های مختلفی توسط نمایندگان در این کمیسیون ارائه و مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، یکی از طرح‌هایی که قطعاً جزو بهترین طرح‌های پیشنهادی نمایندگان مجلس بوده «طرح هر ایرانی یک لیتر بنزین» بوده است که پس از ارائه در کمسیون تلفیق، این طرح در کمال ناباوری رد شد. حال مشخص نیست که نمایندگان محترم با چه استدلالی چنین طرحی را رد کردند اما آنچه مشخص است این است که ملاحظات اقتصادسیاسی ناشی از انتخابات مجلس سال آینده نزد نمایندگان مجلس بسیار بالاست و در رای آنها با طرح‌ها نقش پررنگی دارد.
🔹اما در این یادداشت استدلال می‌کنیم که نمایندگان محترم در ارزیابی طرح مورد نظر اشتباه کردند و اتفاقاً این طرح می‌تواند به رای آوری آنها در انتخابات سال آتی کمک کند. نمایندگان ابتدا باید گروه منافع و گروه متضرر این طرح را شناسایی کنند. گروه منافع این طرح همه مردم ایران، علی الخصوص کسانی که خودرو ندارند و عمدتاً به سه دهک پایین درآمدی تعلق دارند هستند و گروه متضرر افراد چند خودرویی متعلق به سه دهک درآمدی بالا هستند.
🔹 تخصیص 30 لیتر بنزین به فردی از سه دهک پایین که خودرو ندارد و توانایی فروش آن تا 100 هزار تومان و بیشتر در هر ماه را هم در بازار آزاد دارد از نظر اقتصادی دارای ارزش قابل توجهی است یا اصطلاحاً مطلوبیت بالایی برای آن از نظر اقتصادی و روانی ایجاد خواهد کرد. اما افراد چند خودرویی که عمدتاً به سه دهک بالا تعلق دارند و از این طرح متضرر می‌شوند،
حتی اگر هزینه بنزین آنها در ماه تا 500 هزار تومان هم افزایش یابد، این مبلغ سهم بالایی در سبد هزینه آنها نخواهد داشت و تاثیری در سبد رای نماینده مجلس نخواهد گذاشت (البته اگر رای بدهند). اما ممکن است نمایندگان محترم استدلال کنند که افرادی که از محل رانندگی ارتزاق می‌کنند از این طرح آسیب می‌بینند، برای حل مشکل آنها دولت می‌تواند با تسهیلاتی ارزان قیمت آنها را به سمت خودروهای گاز سو سوق دهد که در این صورت حتی آنها هم می‌توانند سهمیه بنزین خود را در بازار آزاد بفروش برسانند.
🔹اما حال سوال این است که چرا از طرح «هر ایرانی یک لیتر بنزین» دفاع می‌کنیم؟ بررسی ها نشان می‌دهد که هزینه تمام شده هر لیتر تولید بنزین در کشور حداقل 3 هزار تومان می‌باشد، یعنی دولت از جیب بیت المال بابت هر لیتر بنزین مصرفی 2 هزار تومان یارانه پرداخت می کند، یعنی با توجه به مصرف 85 میلیون لیتری بنزین در کشور دولت روزانه بیش از 170 میلیارد تومان، ماهانه 5 هزار میلیارد تومان و سالانه 60 هزار میلیارد تومان، یارانه بنزین پرداخت می‌کند(به اندازه کل بودجه عمرانی کشور). حال سوال این است که سهم افراد سه دهک پایین که خودرو ندارند از این حجم عظیم یارانه چیست؟
🔹حرف ما این است که کل یارانه نقدی که در کشور توزیع می‌شود و همه سیاست‌گذاران به آن معترضند و اتفاقاً سه دهک درآمدی بالا هم از آن بهره می‌برند سالی 42 هزار میلیارد تومان است، اما یارانه بنزینی که اتفاقاً سه دهک مستمند کشور از آن بی بهره‌اند 60 هزار میلیارد تومان است و هیچ کس هم به آن معترض نیست. این نوع یارانه دادن ظالمانه‌ترین نوع اعطای یارانه است، چرا که فلسفه وجودی یارانه بهره‌مند کردن افراد کمتر برخوردار است نه بهره‌مند کردن افراد بیشتر برخوردار.
بنابراین دولت و مجلس محترم باید از دود شدن بیت المال در ترافیک جاده‌های چالوس جلوگیری کنند و بنظر می‌رسد
🔹«طرح هر ایرانی یک لیتر بنزین» در حال حاضر عادلانه‌ترین شیوه توزیع یارانه بنزین است. این طرح می‌گوید درست است که فردی از روستاهای خوزستان، بوشهر و سیستان و... خودرو ندارد اما دلیل نمی‌شود که از یارانه دولت بی بهره باشد و به واسطه اینکه یک ایرانی است باید در یارانه توزیعی انفال دولت ایران نقش داشته باشد.
🔹علاوه بر عادلانه بودن این طرح می‌تواند در میان مدت مردم را به سمت خرید خودروهای با سوخت بهینه سوق دهد و در بلندمدت موجب ارتقاء تکنولوژی خودروسازی به سمت تولید خودوهای کم سوخت و حتی با سوخت‌های طبیعی هم شود. بنابراین بنظر می‌رسد اگر نمایندگان محترم بار دیگر این طرح را از مدخل کمیسیون تخصصی راهی صحن علنی کنند علاوه بر حداکثر کردن منافع ملی، اتفاقاً با اقبال مردم هم مواجه خواهند شد.
✅اقشار متوسط و محروم [کشور] از نمایندگان [خود] انتظار دارند که با این طرح موافقت نموده و جهت تصویب آن کوشش نمایند.
#سید_سجاد_پادام
کارشناس ارشد اقتصاد
کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس