🔰آزمون‌ها و پرسش‌نامه‌های غیربومی در حوزه 🔹بخش۱ ✍حجة الاسلام محمود حسنی‌نژاد 📌مدیریت مشاوره معاونت تهذیب حوزه‌های علمیه برخی دوستان مشفق استفاده از آزمون شخصیت کتل را ننگ غربزدگی بر پیشانی حوزه برشمرده و ادعا کرده‌اند که «مرکز مدیریت تنها به طلابی مجوز تلبس می‌دهد که به موسیقی علاقه داشته باشند!» و بعد غیرتمندانه برآشفته‌اند و این مجوز را نه مجوز تلبس به لباس رسول الله که مجوز تلبس به غربزدگی و بردگی فرهنگ منحط غرب دانسته‌اند. اصل این غیرت و حساسیت نسبت به اصالت‌های فرهنگی و بومی بسیار شایسته است و اقتدا به سیره علمای اصیل اسلام است که همواره در طول تاریخ نسبت به نفوذ فرهنگی بیگانگان نگران و مراقب بودند. طبعا همه ما باید به محصولات دنیای غرب خصوصا محصولات فرهنگی آنان که زاییده علوم انسانی ذاتا مسموم است نگران و حساس و دقیق باشیم و تا به محصولات اسلامی دست نیافته‌ایم، بدون دقت و پالایش و احتیاط و فراتر از حد ضرورت از آنها استفاده نکنیم. این دوستان دغدغه‌مند با این تذکر رسا، بانگ هشدار را به صدا درآورده و حساسیت‌ها را برانگیخته‌اند. معاونت تهذیب حوزه‌های علمیه، خود را ثناگوی پاسداران اصالت‌های حوزوی می‌داند و ضمن تشکر از این دوستان مشفق و پذیرفتن اصل انتقاد، بر قصور خود در اصلاح این موضوع اعتراف دارد و بنای هیچ توجیه یا دفاع نابجایی از این کیفیت را ندارد. اما ذکر این نکات نیز در حاشیه این موضوع خالی از لطف نیست: ۱. برای شناخت شخصیت و کشف ویژگی‌های افراد باید آنها را به سخن آورد. تا مرد سخن نگفته باشد عیب و هنرش نهفته باشد. امام علی علیه السلام فرموده‌اند: «المرء مخبوء تحت لسانه». برای این منظور استفاده از ابزارهای علمی دقیق، کار را فنی‌تر و قابل دفاع‌تر می‌کند. آزمون، پرسش‌نامه و مصاحبه ابزارهای تشخیصی هستند که فرد را به سخن می‌آورند و ویژگی‌های شخصیتی را آشکار می‌سازند. ۲. عوامل انسانی بدون دراختیار داشتن ابزارهای دقیق معمولا به تشخیص‌های سلیقه‌ای یا غیرقابل اعتماد مبتلا می‌شوند و وحدت رویه ندارند. البته باید توجه کرد که اکتفا به ابزارهای علمی بدون بهره‌گرفتن از عوامل انسانی نیز کار را خشک و کلیشه‌ای و غیرمنعطف می‌سازد. ۳. معاونت تهذیب مدت‌هاست درصدد بوده تا پرسش‌نامه‌های بومی و اسلامی را جایگزین پرسش‌نامه‌های موجود نماید لکن ملاحظاتی وجود داشته و تا رسیدن به این مقصود قدری فاصله وجود دارد از جمله اینکه هنوز جایگزین مطلوب و مورد اطمینانی به‌دست نیامده است، لازم به ذکر است بر اساس پژوهش عالمانه‌ای که توسط حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر رفیعی هنر و حمیدرضا حسن‌آبادی در نشریه اخلاق وحیانی (شماره ۲۳ تابستان ۱۴۰۱) ارایه شده است ۹۲ تست یا ابزار سنجش اخلاق که در ۵۰ سال گذشته در کشور ما تولید شده از حیث روایی، اعتبار و پاسخ‌گویی در ۹ پارامتر مورد ارزیابی قرار گرفته و در چهار گروه الف) مطلوب ب) قابل قبول ج) نیاز به تکمیل د) نیاز به بازبینی ه) بدون اطلاعات دسته‌بندی شده است. شگفت آنکه هیچ یک از این ۹۲ تست امتیاز «مطلوب» را به دست نیاورده و تنها 5 درصد آنها «قابل قبول» ارزیابی شدند. این پژوهش نشان می‌دهد که فناوری تولید مقیاس‌های سنجش در میان ما هنوز پیشرفت قابل ملاحظه‌ای ندارد. ۴. تست کتل یک ابزار سنجش علمی است که توسط ریموند کتل در سال ۱۹۵۰ در آمریکا تولید شده و تاکنون حداقل پنج نوبت ویرایش و تکمیل شده است. هرچند این ابزار دقیق و استاندارد است اما بدون شک لازم است مشابه بومی آن نیز طراحی و تولید شود (مانند ایتا و آپارات به جای تلگرام و یوتیوب و خودرو ایرانی به جای خودروهای خارجی) و البته تا زمانی که مشابه بومی آن طراحی نشده است در مواردی از آن استفاده می‌شود. ۵. توجه داریم که محصولات علمی، رنگ و بوی مبانی و فرهنگ حاکم را به خود می‌گیرند و حامل معانی دنیای خود هستند. به همین جهت برخی از کشورهای آسیایی به ابزارهای غربی اعتماد نمی‌کنند و بسیاری از ارگان‌ها و نهادها نیز برای جذب و پذیرش خود تست‌ها و ابزارهای خاص و بومی تولید می‌کنند. ۶.‌ در میان ابزارهای متعددی که برای شناخت شخصیت پدید آمده، تست کتل تاحدودی فرافرهنگی تلقی می‌شود و بر خلاف برخی تست‌های دیگر از عناصر غیربومی و غیرمشروع (مشروبات الکلی، روابط خارج از حدود و ...) تهی و کم‌آسیب‌تر است. ۷. پرسش از موسیقی در آزمون کتل به هدف سنجش ویژگی پایداری یا حساسیت هیجانی و احساساتی بودن در برابر زمختی شخصیت است. بر این اساس آلات رسمی موسیقی مانند تار و تنبور و گیتار به هیچ وجه موضوعیت ندارد و واژه موسیقی در این عبارات شامل هر نوع صدایی از قیبل صوت قرآن، مداحی یا صدای موزون طبیعت می‌شود. علاوه بر این وجه دیگری در پرسش از موسیقی آشکار می‌شود و آن تشخیص پای‌بندی به سنت در مقابل پذیرش تغییرات دنیای مدرن است. ━━💠🍃🌺🍃💠━━ معاونت تهذیب وتربیت حوزه علمیه استان یزد @tahzib_yazd