بسم الله الرحمن الرحیم.
النحو الوافی.
ادامه بحث معرب و مبنی.
سابقا گفته شد اگر بین فعل مضارع و نون تاکید(چه خفیفه چه ثقیله)،فاصلی باشد،فعل مضارع معرب است و مبنی نمیشود.
فاصل بر دو قسم است.
۱.فاصل ظاهری،مثل یضربانِّ که بین فعل مضارع و نون تاکید الف مثنی فاصل شده است.
اصل یضربانِّ،یضربانِنَّ،بوده است،سپس اجتماع سه حرف زائد پیش آمده،که در چنین اجتماعی یکی از زوائد حذف میشود.
توجه،زائدی که حذف شده،نون علامت رفع است چون نمیتوانیم نون تاکیدی که به غرض تقویت و تاکید کلام آمده را حذف کنیم(اگر حذف کنیم غرض فهمیده نمیشود).وقتی نون عوض رفع را حذف کردیم،نون تاکید را مکسور میکنیم و حاصل میشود یضربانِّ.
۲.فاصل تقدیری.
مانند تضربُنَّ،که در اصل تضربُونَنَّ،نون رفع را حذف میکنیم چون سه حرف زائد از یک جنس با هم جمع شده اند،سپس التقاء ساکنین بین واو جمع و نون اول از نون مشدد پیش می آید که واو جمع حذف میشود و میشود یضربُنَّ.
یضربِنَّ نیز مانند یضربُنَّ است با این تفاوت که در یضرِبِنَّ یا مخاطبة حذف شده است.
توجه،اعراب هر سه مثال(یضربانِّ و یضربُنَّ و یضربِنَّ) تقدیری است.
بررسی دو آیه از خدای تعالی
۱.لَتُبْلَوُنَّ فی اموالکم و انفسکم
اصل تُبْلَوُنَّ،تُبْلَوُونَنَّ بوده است،سپس واو اول قلب به الف شده و به خاطر التقاء ساکنین حذف شده است،سپس نون رفع،حذف شده است،و حاصل شده تُبْلَونَّ،واو جمع،حذف نشد،بلکه متحرک شده به حرکت مناسبش که ضمه است.
۲.فَامَّا تَرَیِنَّ من البشر احدا.....
اصل تَرَیِنَّ،تَرَیِینَنَّ،سپس نون رفع حذف میشود،یا اولی قلب به الف و به خاطر التقاء ساکنین با یا دوم حذف میشود و سپس یا دوم مکسور میکنیم که نهایاتا میشود تَرَیِنَّ
سوال چرا در این دو آیه واو و یاء حذف نشدن بلکه متحرک به حرکت مناسب شدند.
جواب:چون علامتی قبل از آنها نبود تا دلالت بر وجود آنها کند.
خلاصه آخر صفحه ۸۲ تا آخر صفحه ۸۵
@talcheslkotob