🔴 اشتباه دولت روحانی در توافق اقلیمی پاریس و درس‌هـایی برای آینــده
۱۵ آبان ۱۴۰۲ / تسنیم
ایران قرار است در اجلاس اقلیمی سازمان ملل در امارات شرکت کند اما برخی کارشناسان معتقدند الحاق به این دست توافقنامه‌های به‌ظاهر بین‌المللی و مفید موجب می‌شود کشورهای در حال توسعه مانند ایران از توسعه صنعتی و اقتصادی مناسب دور بمانند.
هفته گذشته بود که رئیس مرکز امور بین‌الملل و کنوانسیون‌های سازمان حفاظت از محیط‌زیست با اشاره به حضور ایران در اجلاس جهانی تغییر اقلیم در امارات گفته بود که دولت ایران براساس منافع و وضعیت خاص کشور از لحاظ تحریم‌های بین‌المللی در این نشست شرکت خواهد کرد. بنابر اعتقاد سیدحسین موسوی‌فر، رئیس مرکز امور بین‌الملل و کنوانسیون‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست، انجام تعهدات بدون در نظر گرفتن شرایط خاص ایران، خلاف منافع کشورمان خواهد بود.
اما «اجلاس تغییر اقلیم امارات» موسوم به «کاپ28» به چه دلیلی برگزار می‌شود و چرا برخی از کارشناسان معتقدند که اجرای توافقات این اجلاس بدون پیش‌شرط، ممکن است تبعات جبران‌نا‌پذیری برای اقتصاد کشور داشته باشد؟
توافقنامه پاریس یک توافق اقلیمی بین‌المللی است که در آن دولت‌ها به‌طور جمعی متعهد شده‌اند با انجام اقداماتی در جهت کاهش گرمایش جهانی گام بردارند. در سال 2015 میلادی، با هماهنگی سازمان ملل در پاریس نمایندگان 195 کشور برای رسیدگی به تغییرات آب‌وهوایی و تأثیرات منفی آن و مبارزه با تغییرات اقلیمی و سازگاری با اثرات آن توافقنامه اقلیمی پاریس را تصویب کردند.
هدف توافقنامه زیست‌محیطی پاریس علاوه‌بر کاهش قابل‌توجه انتشار گازهای گلخانه‌ای در جهان، کنترل افزایش دمای جهانی به دو درجه سانتی‌گراد بالاتر از سطح قبل از صنعتی‌شدن و در حالت ایده‌آل زیر یک‌ونیم درجه سانتی‌گراد است. براساس این توافق تمام کشورهای عضو این توافق اعم از کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه متعهد می‌شوند در راستای حفظ کره زمین و محدودکردن تأثیر انسان بر آب‌وهوا اقدامات لازم را انجام دهند. همچنین، به‌موجب توافقنامه اقلیمی پاریس هر یک از دولت‌ها موظف هستند برنامه مشارکت ملی خود را که مشتمل بر اقدامات آنها در راستای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و سازگاری با شرایط ناشی از تغییرات اقلیمی است، با توجه به چارچوب کنوانسیون و سایر اسناد متناظر ارائه دهند.
بر همین اساس، هریک از کشورهای عضو توافقنامه بین‌المللی پاریس با توجه به ظرفیت و توان داخلی می‌بایست حدود تعهدات خود را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تعیین و اعلام کند پس از آن در حد توان این کشورها باید موارد گفته‌شده برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای را رعایت کنند البته پس از گذشت مدت‌زمانی اعلام شد که این توافقنامه از حالت انتخابی و داوطلبانه خارج شده است و هر یک از کشورها ضروری است به تعهدات خود پایبند باشند در غیر این صورت مورد بازخواست قرار می‌گیرند.
اشتباه دولت روحانی
در همین رابطه، معصومه ابتکار؛ رئیس سازمان محیط‌زیست وقت به‌عنوان نماینده ایران پس از بازگشت از جلسه برگزارشده در پاریس در مورد تعهدات ایران در راستای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای این‌گونه خبر داد که ایران بدون هیچ‌گونه شرطی متعهد شده است انتشار گازهای گلخانه‌ای را چهار درصد کاهش دهد و همچنین مشروط به برداشته‌شدن تحریم‌ها، انتشار گازهای گلخانه‌ای را هشت درصد دیگر کمتر کند.
البته این مسئله با انتقادات فراوانی در داخل کشور مواجه شد. گفتنی است، توافقنامه پاریس شامل مجموعه‌ای از اقدامات اجباری برای نظارت، راستی‌آزمایی، و گزارش عمومی پیشرفت به سمت اهداف کاهش انتشار یک کشور است. کشورها باید موجودی گازهای گلخانه‌ای و پیشرفت خود را نسبت به اهداف خود گزارش کنند و به کارشناسان خارجی اجازه دهند موفقیت آنها را ارزیابی کنند.
به عقیده کارشناسان این حوزه، الحاق کشورهای در حال توسعه‌ای مانند ایران که سهمی ناچیز در تولید این گازها دارند، فقط باعث تحمیل الزامات و شکل‌گیری محدودیت‌هایی برای کشور می‌شود که در نهایت توسعه صنعتی و اقتصادی کشور را با مخاطره مواجه می‌کند؛ همچنین از دیگر خطرات پیوستن ایران به این توافق بین‌المللی می‌توان افشای اطلاعات صنایع کلیدی کشور دانست.
نقش منفی قدرت‌های زورگو در تعهدات بین‌المللی
مهدی خانعلی‌زاده؛ رئیس گروه روابط بین‌الملل مرکز اسناد انقلاب اسلامی نیز پیش از این با اشاره به اینکه معاهده پاریس بر‌خلاف تصور موافقان که آن را یک توافقنامه بدون الزام و محیط‌زیستی می‌دانند به روی منابع نفت و گاز به‌عنوان عاملان تولید گازهای گلخانه‌ای تأکید می‌کند که در واقع قدرت دست دو کشور روسیه و ایران است؛ می‌گوید: «واضح است که نفت و گاز ابزارهای امنیت ملی ایران و روسیه هستند که اتفاقاً ایران مشمول تحریم‌ها در این حوزه شده است.