🔹از تاریخ تولد زید خبر دقیقی در دست نیست.
🔹نام پدرش حارثه بن شراحیل از قبیله بنی کلب و نام مادرش، سعدی بن ثعلبه بن عامر از قبیله بنی معن و طی بود.
🔹کنیه او ابواسامه و او را زید الحُبّ می‌گفتند، چون رسول خدا(ص) او را دوست می‌داشت.
🔹در ایام جاهلیت قبیله ی مادرش مورد هجوم دشمن قرار گرفت و زید اسیر شد. و حدود هشت سال داشت که حکیم بن حزام او را در بازاری از نواحی مکه برای حضرت خدیجه(س) خرید.
خدیجه(س) پس از ازدواج، او را به رسول خدا(ص) هدیه کرد.
حضرت(ص) نیز زید را آزاد کرد.
🔹زید آزاد شده ی رسول خدا(ص) بود و به همین سبب، زید و فرزندش اسامه را از موالی پیامبر(ص) می‌خواندند.
🔹پیامبر اکرم(ص) او را بعد از آزادی مخیّر کرد که بماند یا به نزد خانواده خویش برگردد.
اما زید ترجیح داد که همواره پیش رسول خدا(ص) بماند و به دیگران گفت :
من از آن وقتی که پیامبر(ص) را دیده‌ام دیگر هرگز کسی را بر آن حضرت(ص) اختیار نخواهم کرد.
🔹حضرت محمد(ص) چون این سخن از زید شنید او را به حجر مکه آورد و فرمود :
زید فرزند من است، از من ارث می‌برد و من نیز از او ارث می‌برم.
از آن زمان او را زید بن محمد(ص) می‌خواندند.
🔹در منابع تاریخی، زید بن حارثه را در زمره نخستین گروندگان به اسلام نام برده‌اند.
🔹نوشته اند هنگامی که پیامبر اکرم(ص) به رسالت برگزیده شد و به خانه برگشت، خدیجه(س)، علی بن ابیطالب(ع) و زید بن حارثه در خانه ایشان به سر می‌بردند.
و او پس از حضرت علی(ع) مسلمان شد.
🔹به نقلی زید از حضرت رسول اکرم(ص) پانزده سال کوچکتر بود.
🔹حمزه بن عبدالمطلب در پیمان برادری مسلمانان در مکه، با زید بن حارثه عقد اخوت بسته بود.
🔹زید در روز اُحُد وصی حمزه نیز بوده است.
🔹ام ایمن کنیز و آزاد شدۀ پیامبر(ص) پس از درگذشت شوهرش عبید بن زید خزرجی، با زید بن حارثه، ازدواج کرد و اسامه بن زید از او متولد شد.
و اسامه همان فرمانده نوزده ساله سپاهیست که حضرت(ص) در اواخر عمر شریفشان، برای مقابله با رومیان فرستاد.
🔹زید تنها صحابی است که نامش در قرآن آمده است.
🔹زید پس از مهاجرت زینب بنت جحش به مدینه، پیامبر(ص) از او برای زید خواستگاری نمود.
و زینب قبول کرد، اما همواره میان زینب و زید کشاکش وجود داشت.
که پیامبر(ص) آنان را به صبر و تحمل دعوت می‌کرد.
تا آنکه سرانجام پیامبر در سال ۵۵ قمری به فرمان خدا به جدایی آن دو حکم داد.
و خود حضرت(ص) با زینب ازدواج نمود.
🔹قرآن در این رابطه می فرماید :
《وَإِذْ تَقُولُ لِلَّذِي أَنْعَمَ اللَّـهُ عَلَيْهِ وَأَنْعَمْتَ عَلَيْهِ أَمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ وَاتَّقِ اللَّـهَ وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا اللَّـهُ مُبْدِيهِ وَتَخْشَى النَّاسَ وَاللَّـهُ أَحَقُّ أَن تَخْشَاهُ فَلَمَّا قَضَىٰ زَيْدٌ مِّنْهَا وَطَرً‌ا زَوَّجْنَاكَهَا لِكَيْ لَا يَكُونَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ حَرَ‌جٌ فِي أَزْوَاجِ أَدْعِيَائِهِمْ إِذَا قَضَوْا مِنْهُنَّ وَطَرً‌ا وَكَانَ أَمْرُ اللَّـهِ مَفْعُولًا》
(به خاطر بیاور زمانى را که به آن کس که خداوند به او نعمت داده بود و تو نیز به او نعمت داده بودى!
به فرزند خوانده ات «زید» مى گفتى : همسرت را براى خود نگاه دار و از خدا بپرهیز!
و در دل خود چیزى را پنهان مى داشتى که خداوند آن را آشکار مى کند، و از مردم مى ترسیدى در حالى که خداوند سزاوارتر است که از او بترسى.
هنگامى که زید نیازش را از آن زن به سر آورد و از او جدا شد، ما او را به همسرى تو درآوردیم تا مشکلى براى مؤمنان در ازدواج با همسران پسرخوانده هایشان هنگامى که از آنها بى نیاز شدند (و آنها را طلاق دادند، نباشد و فرمان خدا انجام شدنى است.)
🔹به واسطه ی این حکم ازدواج، سنّت غلط تحریم ازدواج با پسر خوانده شکسته شد.
🔹زید فرماندهی برخی از سریّه‌ها و از جمله جنگ موته را بر عهده داشته است.
🔹پیامبر اکرم(ص) در برخی سفرها زید را جانشین خود معرفی می‌کرد.
🔹زید در جنگ بدر حضور داشت، و به نقلی حنظلة بن ابی سفیان را کشت.
🔹زید در سال هشتم قمری از سوی پیامبر اکرم فرماندهی سپاه سه هزار نفری اسلام را در جنگ موته برعهده داشت.
🔹پیامبر(ص) فرموده بود اگر زید کشته شد، جعفر بن ابی طالب(ع) پرچم را در دست گیرد و و اگر او نیز کشته شد عبدالله بن رواحه فرمانده باشد.
🔹زید در سال هشتم هجری در جنگ موته، همراه با جعفر بن ابی طالب و عبدالله بن رواحه شهید شد.
🔹پیامبر با شنیدن خبر مرگ او متأثر شد و برایش طلب مغفرت کرد.
🔹سن او را هنگام درگذشت ۵۵ و ۵۰ سال ذکر کرده‌اند.
🔹به گفته برخی منابع، جعفر بن ابی طالب، عبدالله بن رواحه و زید بن حارثه در یک قبر دفن شده‌اند.
🔹قبور شهدای موته در کشور اردن فعلی واقع شده است.
📚منابع :
۱)احزاب، آیه ۳۷
۲)انساب الاشراف بلاذری، ج۱، ص۴۶۷
۳)اسدالغابه ابن اثیر، ج۲، صص۱۲۹-۱۲۳
۴)تاریخ طبری، ج۳، صص۱۶۹-۴۲۳
۵)سیره ابن هشام، ج۱، صص۲۴۸
۶)الاستیعاب ابن عبدالبر، ج۱، ص۹۳
@Tarikhislam