گزارشی از پیش اجلاسیه کرسی تخصصی «نظریه فقهی نفی ظلم»🔻 حجت الاسلام #سیف_الله_صرامی: 🔹اگر اطلاق حکمی مطابق با اطلاق دلیل آن، به تشخیص بنای عقلایی معتبر و حاکم در فهم مرادات شارع مقدس از الفاظ، ظالمانه باشد، اطلاق دلیل و اطلاق حکم برآمده از اطلاق دلیل، اعتبار و حجیتی نخواهد داشت. 🔹لازم به ذکر است که در واقع، قاعده یا نظریه نفی ظلم چیزی شبیه به قاعده نفی حرج است، البته با قلمرو وسیع تر و آثار بیش تر. یعنی همان‌طور که قاعده نفی حرج با اصل حکم کاری ندارد و در مواردی که امتثال حکم برای مکلف دچار حرج می شود، اطلاق آن برداشته می شود (یعنی تکلیف به امتثال آن برداشته می شود یا به تعبیری کشف می شود که اساسا چنین حکمی در این حالت، جعل نشده است)؛ همان‌طور، در قاعده نفی ظلم، اصل حکم ثابت است، حال اگر اطلاق حکم در مواردی به تشخیص بنای عقلایی که با مبانی شارع آشنا است، ظالمانه باشد، اطلاق حکم برداشته می شود. 🔹ما در گام اول باید اثبات کنیم که حداقل برخی از آیات نفی ظلم به تشریع نیز اشاره دارد. آیاتی در قرآن کریم با نظرداشت به تشریع، از ساحت ربوبی و در نتیجه همه احکام شرعی نفی ظلم می کند. در اینجا به صورت مشخص جمله مبارکه «وَأَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ» مورد نظر ما است زیرا در روایات برای نفی ظلم در عالم تشریع، بیشتر به این آیه تمسک کرده اند. البته، آیات دیگری نیز وجود دارد که ما از آنها کمک خواهیم گرفت. 🔹اما نکته مهم این است که آیه در مقام بیان واقع است پس به فهم عرف چه کار دارد؟ باید گفت معیار بودن تشخیص عرفی ظلم در آیات نفی ظلم، مرحله دوم بحث است. صرف نظرداشت این آیات به مقام تشریع کافی نیست زیرا ممکن است گفته شود این آیات، ظاهر در ظلم واقعیِ عندالله است که دلیلی بر راهیابی فهم عرفی ما به آن وجود ندارد، بلکه ممکن است تشخیص عرفیِ ظلم را تخطئه کند. 🔹ما می گوییم قاعده نفی ظلم اصل حکم را بر نمی دارد ولیکن اطلاق آن را بر می دارد. با این توضیح که، این آیات بین «ما لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ» و احکام شرعی رابطه ضربدری برقرار می‌کنند؛ به این معنا که اصل حکم، بر «ما لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ» حکومت دارد و عقلا را تخطئه می کند (یعنی مثلا اگر عقلا گفتند دیه زن با دیه مرد برابر نباشد، ظلم است، این آِیات این حکم عقلا را تخطئه می کند). 🌐 vasael.ir/0003yx 🆔 @vasael_ir