*با این تعبیر غیبت امام زمان علیه السلام به معنی نامرئی بودن ایشان نیست؟
خیر. ایشان حضور فیزیکی و جسمی دارند ولی شناخته نمیشوند. حتی ممکن است مردم ایشان را هم ببینند و هم با ایشان صحبت کنند ولی متوجه شخصیت آن حضرت نشوند. روایتها و احادیث مستند و معتبر هم بر این نوع غیبت صحه گذاشتهاند.
حتی در روایتی عنوان شده که نوع غیبت امام زمان علیه السلام شبیه غیبت حضرت یوسف علیه السلام است. همان طور که حضرت یوسف علیه السلام در سرزمین مصر زندگی میکرد، مردم او را میدیدند، با او صحبت میکردند و از هدایت و راهنمایی و برکت وجودش بهرهمند میشدند ولی آن حضرت را نمیشناختند. امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف هم همین گونه هستند. یعنی مردم ایشان را میبینند، شاید با ایشان صحبت کنند، از هدایت و راهنمایی و برکت وجود آن حضرت بهرهمند میشوند ولی نمیدانند با چه شخصیت بزرگوار و عزیزی روبهرو شدهاند.
نکته جالب توجه این است که وقتی دوران غیبت تمام میشود و امام زمان علیه السلام ظهور میکنند، بسیاری از مردم میگویند که گویا قبل از این ایشان را دیده اند. تردیدی در این اتفاق نیست و مشخص است که نمیتوانیم مردم را تکذیب کنیم یا دروغگو بخوانیم که در زمان ظهور بگویند پیش از این، آن حضرت را دیده اند.
*آیا ممکن است امام زمان علیه السلام ببینیم و ایشان را نشناسیم، ولی بعدها حدس بزنیم که آن شخصی که به کمک ما آمد یا راهنماییمان کرد، امام زمان علیه السلام بودهاند؟
بله. این احتمال هم وجود دارد. چون امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در شرایط بحرانی به کمک بسیاری از مردم میآیند، آنها را راهنمایی میکنند، به داد مردم میرسند، راه را از چاه و بیراهه را از راه اصلی نشان میدهند. ولی فرد گرفتار به اراده الهی، در این اوضاع نمیتواند آن حضرت را بشناسد. اما این امکان وجود دارد که شخص بعدها حدس بزند کسی که او را دستگیری کرده، او را به اسم صدا زده، مشکل او را میدانسته و به هر شیوه او را یاری کرده، امام زمان علیه السلام بوده است. البته این تنها در مرحله حدس و گمان است و شخص یقین ندارد که شخصی که ملاقات کرده، حتماً خود آن حضرت بوده باشد.
دیدار و شناخت امام زمان علیه السلام بدون ادعا و اعلام علنی
*با این وجود گفته شده برخی از علما و دانشمندان دینی، امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را دیده اند و حتی در همان زمان دیدار و تشرف به آستان حضرت، ایشان را شناختهاند.
بله. این امکان هم وجود دارد برای بعضی از عالمان دینی و حتی افراد عادی که در ایمان به درجاتی رسیدهاند که لیاقت تشرف به آستان مقدس حضرت بقیهالله العظم ارواحنا له الفداه را پیدا کنند. این اتفاق اصلاً رویداد غریب و غیرعادی نیست. هرچند که بسیار کم اتفاق میافتد. حتی افراد و علمایی که آن حضرت را ملاقات کردهاند، خودشان تعریف نکردهاند که من آن حضرت را دیدهام. بلکه از قراین و شواهدی مشخص شده که با آن حضرت دیدار داشتهاند و از نزدیک ایشان را زیارت کردهاند.
*پس کدام نوع از مشاهده است که امام زمان علیه السلام فرمودهاند هر کسی ادعای دیدار کرد، او را تکذیب کنید؟
منظور نوعی از مشاهده و دیدار حضرت است که فرد ادعا کند که امام زمان علیه السلام را میبیند، ایشان را میشناسد و هر زمان بخواهد به این دیدار مشرف میشود. چون افرادی که لیاقت پیدا میکنند و آن حضرت را در زمان دیدار میشناسند، ادعای دیدار ندارد و آن را از سایر مردم مخفی نگه میدارند. بلکه تنها به امر حضرت عمل کرده و یا دستورات ایشان را اجرا میکنند.
این ادعا شبیه رفتاری است که نواب اربعه داشتهاند. آن چهار نفر که لیاقت نائب بودن امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را داشتهاند، به خدمت آن حضرت میرفتند، سؤالات مردم را از ایشان میپرسیدند، جواب میگرفتند و آن جواب را به مردم میرسانند. حتی به مردم اعلام میکردند که ما چنین ارتباطی با امام زمان علیه السلام داریم. این ارتباط تنها به دوران غیبت صغرا مربوط بوده و بعد از آن قطع شده است.
در زمان غیبت کبرا کسی نمیتواند ادعا داشته باشد که ایشان را زیارت میکند یا نائب آن حضرت است و این ادعا از اساس کذب و دروغ است و کسی نباید آن را باور کند. حتی علمایی که به محضر ایشان تشرف پیدا کردند، این ادعا را نداشتهاند.
مدعیان مشاهده امام زمان علیه السلام را تکذیب کنید
*چرا این اندازه بر ادعا داشتن تأکید میشود؟ اصولاً چرا نباید این مطلب را قبول کرد که کسی بگوید اما زمان علیه السلام را میبیند و به خدمت ایشان میرسد؟
برای جواب دادن به این سؤال باید نگاه دقیقی به متن پیام امام زمان علیه السلام داشته باشیم. آن حضرت در نامه خود فرمودهاند: «وَ سَیَأْتِی إِلَى شِیعَتِی مَنْ یَدَّعِی الْمُشَاهَدَةَ؛ به زودی به سراغ شیعیان من خواهد آمد، کسی که ادعای مشاهده من را میکند.»