نگذاشته باشد و یا واکنشی انجام ندهند. در پاسخ باید دانست که: اولاً: در میان لشکریان دشمن افرادی بودند که در درستی و حقانیت امام علیه‌السلام شکی نداشتند، اما چنان دل‌هایشان از حرام پر شده بود که نمی‌توانستند حقایق را بپذیرند. همچنانکه در گزارش شعبی آمده بود که مردم با دیدن این معجزه باز در گمراهی خود ماندند. ثانیاً: پس از واقعه‌ی کربلا شرایط خفقانی بر شهر کوفه حاکم بود و مردم به‌راحتی نمی‌توانستد، ابراز مخالفتی کنند یا علیه امویان اقدامی انجام دهند. ثالثاً: با توجه به گزارشهایی که نقل‌شده روشن می‌شود که معجزات مربوط به این سر مطهر بر افرادی تأثیر گذاشته بود. مثلاً در مورد زید بن ارقم آمده که عبیدالله بن زیاد را نسبت به شهادت امام حسین علیه‌السلام سرزنش می‌کند یا جریان مسلمان شدن راهب نصرانی(۸) و یا سایر افرادی که تاریخ در مورد آن‌ها ساکت بوده، اما در قیام‌هایی که بعدها صورت گرفت شرکت نمودند و بسیاری از آنان کشته شدند. رابعاً: در این گزارش‌ها اشاره نشده که هنگامی‌که سر مطهر امام حسین علیه‌السلام به قرائت قرآن مشغول شد چند نفر شاهد ماجرا بودند، شاید جمعیتی کم در آن مواقع کنار سر ایشان می‌بود. جهت مطالعه‌ی بیشتر: قصه‌های کربلا نوشته‌ی علی نظری منفرد. کلیدواژه‌ها: سربریده‌ی امام حسین علیه‌السلام، کوفه، شام، زید بن ارقم، منهال بن عمرو. پی‌نوشت‌ها: 1. فَرُوِی عَنْ زَیدِ بْنِ أَرْقَمَ أَنَّهُ قَالَ مُرَّ بِهِ عَلَی وَ هُوَ عَلَی رُمْحٍ وَ أَنَا فِی غُرْفَهٍ فَلَمَّا حَاذَانِی سَمِعْتُهُ یقْرَأُ أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحابَ الْکَهْفِ وَ الرَّقِیمِ کانُوا مِنْ آیاتِنا عَجَباً فَقَفَّ وَ اللَّهِ شَعْرِی وَ نَادَیتُ رَأْسُکَ وَ اللَّهِ یا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَعْجَبُ وَ أَعْجَبُ؛ مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ ق، ج۲، ص ۱۱۷. 2. طوسی، ابن حمزه طوسی، الثاقب فی المناقب، قم، انتشارات انصاریان، چاپ سوم، ۱۴۱۹ ق، ص ۳۳۳. ۳. ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، تحقیق: علی شیری، بیروت، دارالفکر للطباعه والنشر والتوزیع، چاپ اول، ج۶۰، ص۳۶۹-۳۷؛ راوندی، قطب‌الدین، الخرائج و الجرائح، قم، انتشارات مدرسه الإمام المهدی، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص ۵۷۷ (با اندکی تفاوت). ۴. ابن شهرآشوب، محمد بن علی مازندرانی، مناقب آل ابی‌طالب، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص ۶۱. ۵. ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۲۲ ، ص ۱۱۷. ۶. بحرانی، سید هاشم بن سلیمان، مدینه معاجز الأئمه الاثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر، قم، انتشارات مؤسسه المعارف الإسلامیه، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص ۱۲۳. ۷. ابن شهرآشوب، المناقب، ج۴، ص ۶۱. ۸. بحرانی، مدینه المعاجز، ج۴، ص ۱۲۹. برنامه پاسخگو.