را ميتواند انجام دهد،كه در اينصورت، طبق حديث، خداوند به فرشتگان مباهات كرده و مي فرمايد: به بندهام بنگريد! چيزي را كه بر او واجب نكردهام، قضا ميكند! (و در حديث ديگري افزوده شده كه: شما را شاهد ميگيرم كه او را آمرزيدم). مساله بيست و يك در روايت صحيح از عبدالرحمن بن ابي نجران از آن حضرت عليه السلام نقل شده كه مي گويد: «درباره نماز شب هنگام در سفر، ميان كجاوه پرسيدم، فرمود: هرگاه روبه قبله نبودي به سوي قبله برگرد، سپس تكبير بگو و نماز بخوان به هر جا كه شترت تو را برد مانعي ندارد». در روايت صحيح از معاوية بن عمار از آن حضرت نقل شده است كه فرمود: «باكي نيست كه در سفر انسان نماز را در حال رفتن بخواند و اشكالي ندارد اگر نماز شبش را كه از او فوت شده، روز در حال رفتن رو به قبله كند و همان طور كه راه مي رود قضايش را بخواند. و هرگاه خواست ركوع برود، رو به قبله كند و ركوع و سجود را انجام دهد سپس راه برود. مساله بيست و دو قضاي نماز شب را نيز فضيلت بسيار است، چنانكه از امام صادق (ع) روايت است كه شخصي به آن حضرت عرض كرد: فدايت شوم چه بسا اتّفاق مي افتد كه يك، دو، يا سه ماه نماز شب از من فوت مي شود و من آن را به روز قضا مي كنم. آيا اين كار جايز است؟ فرمودند: به خدا قسم اين كار مايه روشني چشم تو است. و آني جمله را سه بار تكرار كرد. رسول خدا (ص) فرمودند: خداي تعالي به بنده اي كه قضاي نماز شب را بجاي مي آورد مباهات مي كند و مي فرمايد: اي فرشتگان، اين بنده چيزي را كه به او واجب نكرده ام قضا مي كند. گواه باشيد كه من او را آمرزيدم. در روايت صحيح از حماد بن عثمان از امام كاظم (ع) نقل شده است كه درباره مردي كه نماز نافله مي خواند در حالي كه روي مركبش بين شهرها حركت مي كند، سؤ ال شد. فرمود: اشكالي ندارد). در روايت صحيح از عبدالرحمن بن حجاج از آن حضرت نقل است كه مي گويد: «درباره نماز نافله در وطن، بر پشت مركب پرسيدم؛ هرگاه پگاه از كوفه خارج شدم و يا در شهر كوفه شتابان در پي كار بودم (چه كنم؟) فرمود: اگر شتابزده بودي و نتوانستي از مركب پياده شوي و مي ترسي كه اگر سواره نماز را نخواني فوت شود، سواره بخوان، اگر نه نماز خواندنت روي زمين نزد من پسنديده تر است». در روايت صحيح از عبدالرحمن بن ابي عبداللّه به نقل از امام صادق عليه السلام آمده است كه مي فرمايد: «روي مركب كسي حق ندارد نماز واجب را بخواند مگر مريض كه مي بايد رو به قبله باشد و به قرائت (فاتحة الكتاب) اكتفا كند و در نماز واجب بر هر چه ممكن باشد صورتش را بنهد و در نماز نافله اشاره مخصوصي بكند». در روايت صحيح از جميل به دراج از آن حضرت نقل شده كه مي گويد: شنيدم كه مي فرمود: «رسول خدا صلي اللّه عليه و اله نماز واجب را در يك روز گل آلود و باراني در كجاوه خواند». مساله بيست و سه اگر مشغول نماز شب بود و صبح طلوع كرد، اگر چهار ركعت از نماز شب را خوانده است و بعد صبح شد، بقيه نماز شب را به طور مخفف و بدون مستحباب مي خواند و اگر هنوز چهار ركعت از نماز شب نخوانده بعد صبح شد، همان دو ركعتي را كه شروع كرده تمام مي كند و پس از آن دو ركعت نافله صبح را مي خواند و سپس دو ركعت نماز صبح واجب را مي خواند و پس از آن، باقيمانده نماز شب را قضا مي كند. اگر اصلا به نماز شب شروع نكرده و بعد صبح طلوع كرده باشد دو ركعت نماز نافله صبح را اول مي خواند و پس از آن نماز صبح را و پس از آن قضاي نماز شب را بجا مي آورد. تذكر: اگر نماز شب را در بين الطلوعين (يعني بعد از اذان صبح و پيش طلوع آفتاب) مي خواند، بهتر است كه نيت ادا يا قضا نكند، بلكه به نيت (ما في الذمه) بخواند. توضيح اينكه: (ما في الذمه) به آن معني است كه نيت كند نماز شب مي خوانم (قربه الي الله) خواه ادا باشد خواه قضا، هر چه خدا و رسولش فرموده اند. مساله بيست و چهار در مواردي كه تقديم نماز شب جايز است سزاوار است كه نيّت اداء نكند بلكه به نيّت (تعجيل) و جلو انداختن بخواند. مساله بيست و پنج شخصي به امام صادق (ع) عرض كرد: فدايت شوم؛ من گاهي به خواندن نماز شب موفّق نمي شوم، آيا اجازه مي فرمائيد پس از خواندن نماز صبح پيش از آنكه آفتاب طلوع كند قضاي نماز شب را بخوانم؟ فرمود: آري؛ امّا اهل خانه ات را از اين كار با خبر مكن زيرا آنان هم از تو ياد مي گيرند و اين كار را سنّت قرار مي دهند. مساله بيست و شش قضاي نماز شب را بر تقديم آن يعني پيش از نيمه شب خواندن رجحان دارد. بنابر اين اگر مي داند كه قضاي نماز شب از او فوت نخواهد شد قضا اولويت دارد. مساله بيست و هفت اگر وقت براي اداي نماز شب تنگ نباشد ولي انسان مي خواهد نماز وَتر را بخواند بايد آن را (رجائا) بخواند. مساله بيست و هشت نماز وتر يك ركعت است، و كافي است در قنوت سه بار تسبيح گفتن. مساله بيست و نه مستحب است سورههاي بزرگ، در ركعت اول و سورههاي كوتاه را در ركعت دوم بخواند و در نماز (شفع) و (وتر) سورههاي فلق،