پست معرفتی آیا درست است که دعا، قضا را برمی گرداند؟ حضرت فرمود: «الدُّعَاءُ یَرُدُّ الْقَضَاءَ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً»؛ دعا قضا را رد میکند، اگر چه ثبت و ضبط شده باشد. 🌺پاسخ: بله درست می باشد این حدیث از: عَنْ أبى عَبْدِاللّهِ عليهالسلام قالَ : إنَّ الدُّعاءَ يَرُدُّ الْقَضاءَ وَقَدْ نَزَلَ مِنَ السَّماءِ وَقَدْ اُبْرِمَ إبْراماً؛(1) امام صادق عليهالسلام فرمود : دعا قضائيكه از آسمان نازل شده برمىگرداند ، اگر چه آن قضا به سختى مبرم و محكم شده باشد . قضاء الهي به اين معني است كه هر حادثه اي علّت تامّه اي دارد كه با وجود آن علّت تامّه تحقّق آن حادثه حتمي و اجتناب ناپذير است ؛ كما اينكه با فراهم نبودن آن علّت ، عدم تحقّق آن حادثه حتمي است. و هر دو طرف اين قضيّه قضاي الهي است. لذا چيزي از قضاي الهي خارج نيست. 🌼دعا ، صدقه ، صله ي رحم ، تلاش و كوشش و ... همگي علل ناقصه ي برخي امور مادّي هستند. در جايي كه دعا يا صدقه و امثال آنها جزء علل چيزي هستند اگر تمام علل فراهم باشد و دعا يا صدقه نيز به آنها اضافه شود ،‌ علت تام خواهد شد و فعل به وقوع خواهد پيوشت. در چنين موردي در مرتبه قدر گفته مي شود كه دعا يا صدقه قضاء‌ حتمي را برگردانده است. چون اگر دعا يا صدقه وارد عمل نمي شد، علت تامه ي حادثه درست نمي شد لذا حادثه رخ نمي داد. يعني در آن صورت علت تامه ي رخ ندادن آن حادثه مهيا بود و رخ ندادن آن حادثه خود از مصاديق قضاء بود. چون قضاء نسبت شيء به علت تامه است. پس دعا يا صدقه قضاء حتمي را برگرداند به يك قضا‌ء حتمي ديگر. 🌼همان گونه كه ساختن سرنوشت به دست انسان و با اعمال و عقايد او است كه توسط خدا تقدير مىگردد، تغيير و تبديل سرنوشت نيز با همت وى ممكن و مقدور است. (2) از نظر جهان بينى مادي،‌ عوامل مؤثر در سرنوشت انسان، منحصراً مادى است. اما از نظر جهان بينى الهي،‌ علل و عوامل منحصر در علل مادي نيست . عوامل ديگرى كه عوامل روحى و معنوى ناميده مى شوند نيز همانند عوامل مادى يا برتر از آنها در سرنوشت انسان مؤثرند. استاد مطهرى مى گويد: "از نظر جهان بينى الهي، جهان هم شنواست و هم بينا،‌ ندا و فرياد جاندارها را مى شنود و به آن ها پاسخ مى دهد. به همين جهت دعا يكى از علل اين جهان است كه در سرنوشت انسان مؤثر است. جلو جريان هايى را مى گيرد و يا جريان هايى به وجود مى آورد. به عبارت ديگر، دعا يكى از مظاهر قضا و قدر است كه در سرنوشت حادثه اى مى تواند مؤثر باشد يا جلو قضا و قدرى را بگيرد"(3) از امام كاظم (ع) نقل شده كه فرمود: "بر شما باد به دعا كردن زيرا دعا و درخواست از خدا بلائى را كه از مرحله‌ قدر و قضا گذشته و جز امضاء آن نمانده (يعنى تمامى اسباب آن فراهم شده ولى هنور در خارج وجود پيدا نكرده) بر مى گرداند". (4) امام صادق(ع) مى فرمايد: "خدا را بخوان و دعا كن و مگو كار گذشته است". (5) ناگفته نماند كه فقط تقديرات غير حتمي هستند كه تغيير پذيرند وعواملي كه در داراي سهمي بيشتر در اين تغيير است اعمال اختياري انسان است، اما مقدرات حتمي تغيير ناپذيرند ، نه بدان رو كه ذاتا تغيير ناپذيرند ، بلكه اراده خداوند بر اين تعلق گرفته است كه حتما روي دهند يعني خداوند نمي خواهد اين تقديرات را تغيير دهد نه اين كه ذاتا تغيير ناپذيرباشند. مثلا زمان قيامت جزو مقدورات حتمي است وبه اعمال صالح و نا صالح انسان وابسته نيست ودعاي كسي به تاخيرش نمي اندازد. پی نوشت ها: 1. الوافي , ج 9، ص 1477؛ اصول کافی ، ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 215. 2.علامه محمد حسين طباطبايى، الميزان، ج 11، ص 38، بحث روايى، ذيل آيه 39 سوره رعد. 3.استاد مطهري، مجموعة آثار، ج 1، ‌ص 406. 4.ترجمه الميزان، ج 2، ص 55. 5.اصول كافي، ج 4، ص 213. https://eitaa.com/yavarannamaz