دعای صَنَمَیْ قُرَیش
(به‌معنای دو بت قریش)
دعایی منسوب بهامام علی(ع). این دعا برخلاف سایر ادعیه، شامل مناجات نیست؛ بلکه به بیان رنج‌هایی پرداخته است که پس از وفات پیامبر اسلام(ص) بر امام علی(ع) و جامعه اسلامی وارد شده است. برخی بر این باورند که منظور از دو بت قریش، خلیفه اول وخلیفه دوم است؛ البته در اعتبار سند این دعا اختلاف است. این دعا توسط افرادی چون کفعمی و محمدباقر مجلسی نقل شده است.
سند و محتوا
دعای صنمی قریش، منسوب به امام علی(ع) است.[۱] این دعا توسط کفعمی نقل شده است.[۲] مجلسی نیز در کتاب بحارالانواربه نقل از کفعمی این دعا را آورده است.[۳]
فیض کاشانی در کتاب الکلمات الطریقه نقل کرده است که هر کس این دعا را بخواند مانند کسی است که در کنار پیامبر در جنگ بدرو حنین حضور داشته است. همچنین وی نقل کرده است که امام علی(ع) در قنوت نمازهای خود این دعا را می‌خواند.[۴]
در ابتدای این دعا، دو بت قریش لعن می‌شوند. برخی بر این باورند که منظور از دو بت قریش، خلیفه اول و خلیفه دوماست.[۵] در اعتبار سند این دعا اختلاف است. افرادی چونابوالسعادات اصفهانی این دعا را نقل شده از راویان مورد اعتماد و ثقه می‌دانند.[۶] در مقابل، برخی دیگر چنین نظری را نمی‌پذیرند و سند آن را نامعتبر می‌دانند.[۷]
تفاوت با دیگر ادعیه
دعای صنمی قریش از لحاظ محتوا با دیگر ادعیه بسیار متفاوت است. در این دعا، اثری از راز و نیاز و مناجات با خداوند نیست؛ بلکه محتوای آن شامل رنج‌هایی است که پس از وفات پیامبر اسلام(ص) بر امام علی(ع) و جامعه اسلامی وارد شده است.[۸]
شرح و تفسیر
شرح‌های مختلفی بر این دعا نوشته شده است. برخی از آنها عبارتند از:
ذخر العالمین (شرح دعاء صنمی قریش)[۹]
رشح الولاء فی شرح الدعاء (شرح دعا صنمی قریش)، اثرابوالسعادات اصفهانی استادخواجه نصیرالدین طوسی[۱۰]
شرح دعای صنمی قریش، اثر ملا حبیب‌الله کاشانی[۱۱]
شرح دعای صنمی قریش، اثر ملا علی عراقی[۱۲]
شرح دعای صنمی قریش، اثر عیسی خان اردبیلی[۱۳]
شرح دعای صنمی قریش، اثر یوسف بن حسین نصیر طوسی[۱۴]
شرح دعای صنمی قریش، اثر میرزا محمد علی مدرس[۱۵]
ضیاء الخافقین فی شرح دعاء الصنمین، اثر شیخ عبدالقاهر اصفهانی[۱۶]
نسیم عیش در شرح دعای صنمی قریش، اثر میر سید علی طبیب موسوی دزفولی[۱۷]
متن و ترجمه
دعای صنمی قریش
متن[۱۸]ترجمهاللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ العَن صَنَمَی قُرَیشٍ وَ جِبتَیها وَ طاغُوتَیها وَ إِفکَیها وَ إِبنَتَیهِما اللَّذینَ خالَفا أمرَک وَ أنکَرا وَحیَک وَ جَحَدا إِنعامَک وَ عَصَیا َرسُولَک وَ قَلَّبا دینَک وَ حَرَّفا کِتابَک وَ أحبا أعداءَک وَ جَحَدا آلاءَک وَ عَطَّلا أحکامَک وَ أبطَلا فَرائِضَک وَ ألحَدا فِی آیاتِک وَ عادَیا أولیاءَک وَ والَیا أعداءَک وَ خَرَّبا بِلادَک وَ أفسَدا عِبادَک.
اللّهُمَّ العَنهُما وَ أتباعَهُما وَ أولیاءَهُما وَ أشیاعَهُما وَ مُحِبّیهِما فَقَد أخرَبا بَیتَ النُّبُوَّة وَ رَدَما بابَه وَ نَقَضا سَقفَهُ وَ ألحَقا سَماءَهُ بِأرضِهِ وَ عالیَهُ بِسافِلِه وِ ظاهِرَهُ بِباطِنِه وَ استَأصَلا أهلَه وَ أبادا أنصارَه وَ قَتَلا أطفالَه وَ أخلَیا مِنبَرَه مِن وَصیِّه وَ وارِثِ عِلمِه وَ جَحَدا إمامَتَهُ وَ أشرَکا بِرَبِّهِما فَعَظِّم ذَنبَهُما وَ خَلِّدهُما فی سَقَرٍ وَ ما أدراکَ ما سَقَر لا تُبقی وَ لا تَذَر.
َاللّهُمَّ العَنهُم بِعَدَدِ کُلِّ مُنکَرٍأتَوهُ وَ حَقّ ٍاَخفَوهُ وَ مِنبَرٍ عََلوهُ وَ مُؤمِنٍ أرجَوهُ وَ مُنافِقٍ وَلَّوهُ وَ وَلیّ ٍآذُوهِ وَطَریدٍ آوَوهُ وَ صادِقٍ طَرَدوهُ وَ کافِرٍ نَصَرُوهُ وَ إِمامٍ َقهَرُوهُ وَ فَرضٍ غَیَّرُوهُ وَ أثَرٍ أنکَرُوهُ وَ شَرٍّ آثَرُوهُ وَ دَمٍ أراقُوهُ وَ خَیرٍ بَدَّلُوهُ وَ ُکفرٍ نَصَبُوهُ وَ إرثٍ غَصَبُوهُ وَ فَیءٍ اقتَطَعُوهُ وَ سُحتٍ اَکَلُوهُ وَ خُمسٍ استَحَلُّوهُ وَ باطِلٍ أسَّسُوهُ وَ جَورٍ بَسَطُوهُ وَ نِفاقٍ أسرَوُهُ وَ غَدرٍ أضمَرُوهُ وَ ظلمٍ نَشَرُوهُ وَ وَعدٍ أخلَفُوهُ وَ أمانٍ خانُوهُ وَ عَهدٍ نَقَضُوهُ وَ حَلالٍ حَرَّمُوهُ وَ حَرامٍ أحَلُّوهُ وَ بَطنٍ فَتَقُوهُ وَ جَنینٍ أسقَطُوهُ وَ ضِلعٍ دَقُّوهُ وَ صَکٍّ مَزَّقُوهُ وَ شَملٍ بَدَّدُوهُ وَ عَزیزٍ أذَلُّوهُ وَ ذَلیلٍ أعَزُّوهُ وَ حَقٍّ مَنَعُوهُ وَ کِذبٍ دَلَّسُوهُ وَ حُکمٍ قَلَّبَوهُ.
اللّهُمَّ العَنهُم بِکُلِّ آیَةٍ حَرَّفُوها وَ فَریضَةٍ تَرَکُوها وَ سُنَةٍ غَیَّرُوها وَ رُسُومٍ مَنَعُوها وَ أحکامٍ عَطَّلُوها وَ بَیعَةٍ نَکَسُوها وَ دَعوى أبطَلُوها وَ بَیِّنَةٍأنکَرُوها وَ حیلَةٍ أحدَثُوها وَ خیانَةٍ أورَدُوها وَ عَقَبَةٍ اِرتَقُوها وَ دِبابٍ دَحرَجُوها وَ أزیافٍ لَزَمُوها وَ شَهاداتٍ کَتَمُوها وَ وَصیَّةٍ ضَیَّعُوها.
اللّهُمَّ العَنهُما فی مَکنُونِ السِّر وَ ظاهِرِ العَلانیَةِ لَعناً کَثیراً أبَداً دائِمَاً دائِباً َسرمَداً لا انقِطاع