جملات و كلمات اين اعلاميه غيرمعمول و بي سابقه است؛ و كسي كه درباره نحوة اجراي قانون سخت گيرد و وسواسي باشد، از مفاد اين اعلاميه و اقدام دولت، سخت به حيرت خواهد افتاد. اما اهل فن هيچ شكي درعاقلانه بودن اين اقدام ندارند. اين مقاله در ادامه ميافزايد: «به گزارش يكي از خبرنگاران مجله تايمز در تهران، به زودي هيأت مستشاران نظامي انگلستان وارد تهران خواهند شد. اين گروه به دعوت دولت ايران و به منظور بررسي ساختار نظامي و برآورد نيروي لازم براي برقراري نظم در سراسر ايران، به اين كشور سفر ميكنند. بنابراين با اين كار گام بزرگ ديگري در بازسازي استقلال ايران برداشته شده است؛ و ايران هم از شرّ هرج و مرج دائمي كه در راههاي اصلي ارتباطي آن وجود داشت خلاصي مييابد؛ و هم از خفت و ننگي كه مجبور بود براي حفظ خودش از [تجاوز] همسايگان، عملاً و به طور كامل به كمك خارجي اتكا داشته باشد، خارج ميگردد. همين خبرنگار گزارش ميكند [شركت] مهندسان سلطنتي [۱] جاده اي عالي و ماشين رو احداث كرده اند كه از قصرشيرين آغاز شده و با عبور از گردنة پاتاق به كرمانشاه و همدان ميرسد. ساخت اين جاده به معني برقراري ارتباط سريع ميان تهران
و بين النهرين و اصلاح يكي از مسيرهاي عمده تجاري ايران است. توجه به اين واقعيت كه كرمانشاه و همدان، پيش از اين هر دو بخشي از «منطقة نفوذ روسيه» به حساب ميآمدند، حائز اهميت است. » [۱]
----------
[۱]: Royal Engineers
[۱]: گزارش كالدول و ضميمه، شماره ۵۴۳، ۱۱۵۲/۰۰. ۸۹۱، مورخ۸ دسامبر ۱۹۱۹
كالدول در مورد انتخابات سبزوار، يكي از شهرهاي استان خراسان چنين مينويسد: «مفتخراً به پيوست ترجمه (و متن فارسي) شكايتي را كه عده اي از اهالي سبزوار دربارة روند انتخابات اخير داشته اند، ارسال ميگردد. به همراه اين شكايت، نامه اي از طرف شخصي به نام سيد محمد كمره اي نيز به دست سفارت رسيده كه ترجمه آن نيز ضميمه شده است. » نامه كمره اي در تاريخ ۱۶ ژانويه ۱۹۲۰ نگاشته شده است: «اين نامه براي من آمده تا از اين طريق به سفارت آمريكا ارسال شود. اين جانب هيچ يك از افرادي را كه اين نامه را امضا كرده اند، نمي شناسم. اما از اوضاع اسف بار و غم انگيز آنها كاملاً مطلعم... لذا به اين جانب اعتماد كردند... ايشان پيشاپيش قدردان احساسات خالص و پاك آمريكاييها هستند. (امضا) سيد محمد كمره اي» تاريخ نگارش نامه مذكور، ۴ دسامبر ۱۹۱۹ است و۸۴ نفر آن را امضا كرده اند: «انتخابات سبزوار به شيوه اي غير مرسوم برگزار شد... سالار حشمت، حاكم سبزوار، ابتدا برگزاري انتخابات را متوقف كرده و اعضاي هيأت نظار را تغيير داد؛ سپس ايادي خود را از شهرها و آباديهاي اطراف فراخواند و به آنها دستور اكيد داد كه ميبايست افراد مشخصي رأي بياورند. هيچ شكي در خائن بودن اين افراد وجود ندارد... ما هيچ اميدي به اين انتخابات نداشته و يقين داريم چنانچه شكايت خود را نزد مقامات بالاي مملكت هم ببريم، به نتيجه نمي رسيم... تنها خواهش ما از عالي جناب اين است كه اين يادداشت را نزد خود نگاه داريد، شايد زماني حمايت آمريكاييها كه شامل حال ستم ديدگان بوده است، شامل حال مردم سبزوار و آباديهاي اطراف آن نيز بشود. اوضاع بسيار وخيم است و مردم حتي قدرت دم زدن از خواستههاي خود را ندارند. » [۲] ۲۰ مارس ۱۹۲۰، كالدول در تلگرام ارسالي خود چنين مينويسد: «روز به روز بر شمار مخالفان قرارداد ۹ آگوست ۱۹۱۹ ايران انگليس افزوده ميگردد؛ كه طبق معمول، در قالب نامهاي مستعار ظاهر
مي شوند.
----------
[۲]: گزارش كالدول و ضمائم، شماره ۵۴۶، ۱۱۵۱/۰۰. ۸۹۱، مورخ۱۷ ژانويه ۱۹۲۰
📚از قاجار تا پهلوی
✍محمد قلی مجد
https://eitaa.com/zandahlm1357