.......: توبه و باب مفتوح آن قوله علیه السلام: وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی دَلَّنَا عَلَی التَّوْبَةِ الَّتِی لَمْ نُفِدْهَا إِلَّا مِنْ فَضْلِهِ. اعنی: حمد خاصّ خدائی است که دلالت نموده ما را بر توبه آن چنان که ما فائده از او نمی بریم الاّ از باب فضل و احسان او که ما را موفّق به او نماید. امّا دلالت نمودن به توبه آن تحریص و ترغیب او است تعالی در کلام مجید، حیث قال: « کَتَبَ رَبُّکُمْ عَلَی نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنکُمْ سُوآءًا بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابَ مِن بَعْدِهِ وَ أَصْلَحَ فَأَ نَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ [۱] ». و معنی توبه رجوع است. و آن از خدا نسبت به عباد القا و الهام در قلوب عباد است حالت رجوع و عقاب است از آنها به واسطه او. و از عباد نسبت به خدا دعوت آنها است از معصیت به طاعت، و از اعراض به اقبال و ندامت بر ذنب لکونه ذنبا ؛ چنان که مفاد کلام علی علیه السلام هست در باب حقیقت توبه: « من الذنب الندامة، و للفرایض الإعادة و ردّ المظالم و استحلال الخصوم، و العزم علی أن لاتعد و ذوب الجسم فی الطاعة کما ربّیتها فی المعصیة، و إذاقة النفس مرارة الطاعة کما أذقتها حلاوة المعصیة » [۲] . بعد، بدان که: هر یک از عبادات به خصوص توبه و صلات که موجب قرب و معراج مؤمن است به منزله ابوابی از حقّ تعالی به روی عباد مطیعین است، ولی عموماً این ابواب گاهی مفتوح و گاهی مسدود است الاّ باب توبه که دائماً مفتوح است الی انقضاء المدة، کما فی الحدیث: « لایغلق باب التوبة علی العباد حتی تطلع الشمس مغربها » [۳]، که مسدودی او را تعلیق بر محال کرده که طلوع شمس از مغرب باشد و تعلیق بر محال محال است، قال المولوی قدس سره: آن همه گه بسته باشد، گه فراز جز در توبه که نبود جز که باز [۴] ---------- [۱]: ۲ - سوره مبارکه انعام، آیه ۵۴. [۲]: ۳ - بدین الفاظ در مصادر یافت نشد، لکن بنگرید به: نهج البلاغه، ج ۴، ص ۹۸. [۳]: ۱ - بسنجید: تفسیر الإمام العسکری علیه السلام، ص ۴۷۷ ؛ بحارالأنوار، ج ۶، ص ۳۴: « أخبرنی عن التوبة إلی متی تقبل؟، فقال رسول اللّه صلی الله علیه و آله: یا أخا العرب إن بابها مفتوح لابن آدم لا یسدّ حتی تطلع... ». [۴]: ۲ - مثنوی معنوی، مولوی، د ۴، ۹۷۶، « بیان آن که در توبه باز است » (با اختلاف در ضبط). .......: 📚✍ #شرحی بر صحیفه سجادیه میرزا ابراهیم سبزواری وثوق الحکماء https://eitaa.com/zandahlm1357