بیست و نه دیماه، روز ملی هوای پاک، روزیکه بصورت نمادین جهت جلب مشارکت مدنی و عمومی مردم به منظور همکاری و همراهی با دولت و حاکمیت برای داشتن هوایی پاک و سالم نامگذاری شده را گرامی میدارم. واقعیت این است که در این سالهای اخیر، حالِ هوای استان یزد خیلی خوب نیست. کافیست یک روز مسیر اردکان تا یزد را طی کنید و از دور دست، کوه های اطراف را بنگرید و یا از فراز یک ساختمان بلند و یا یکی از ارتفاعات اطراف استان به اطراف خیره شوید تا به صدق این گفتار پی ببرید. استان یزد هم در معرض آلاینده های طبیعی از جمله ریزگردهای ناشی از طوفانهای فصلی است و هم در این سالهای اخیر به طور فزاینده ای در معرض آلاینده های مصنوعی از جمله آلاینده های مرتبط با صنایع و خودروهای شخصی قرار دارد. اینکه سهم هر کدام از این آلاینده ها در آلودگی هوای استان یزد و جای جای دشت مهریز- اردکان- که یکی از کم بهره ترین نقاط کشور از موهبت هوای پاک است- چه قدر است را دست کم شهروندان نمی دانند. نمیدانم آیا تاکنون بررسی دقیقی در این خصوص صورت گرفته که مثلا شهروندان بدانند از این میزان آلایندگی هوا در استان چه قدر سهم آلاینده های طبیعی و چه قدر ناشی از آلاینده های مصنوعی است و باز در قالب هر کدام از این بخشها، کدام آیتمها سهم بیشتری دارند؟ مثلا در حوزه آلاینده های صنعتی آیا سهم خودروها در آلایندگی استان بیشتر است یا صنایع؟ دولت و نهادهای ذیربط از جمله شهرداریها تا چه حد توانسته اند در ایجاد زیرساختهای لازم برای بهره مندی شهروندان از هوای پاک موفق عمل کنند؟ آیا همه تسهیلات و پیش بینیهای لازم براب اینکه دوچرخه ها بتوانند شهر را از تصرف چهارچرخه ها خارج کنند اندیشیده شده؟ آیا هنوز در خم کوچه چگونگی استفاده بانوان از دوچرخه اسیریم؟! آیا در حوزه حمل و نقل عمومی و دستیابی به دولت الکترونیک و بهره مندی از توان پنجره واحد در امور اداری و کاستن از حجم ترددهای غیر ضروری در خیابانها موفق بوده ایم؟ آیا استانداردهای لازم جهت حفظ هوای پاک برای صنایع، بدون اغماض رعایت شده؟ آیا پایشها به طور منظم و دقیق به منظور بررسی میزان آلایندگی صنایع استان صورت میگیرد؟ آیا نقاط خطر آفرین استان از منظر آلودگی هوا شناسایی شده و در این خصوص اطلاع رسانی مناسب به شهروندان صورت گرفته است؟ آیا توانسته ایم در حوزه فرهنگ سازی عمومی و نهادینه کردن فرهنگ پاسداشت هوای پاک در استان موفق عمل کنیم؟ آیا میان شهرداری، سازمان حفاظت از محیط زیست، آموزش و پرورش، نهاد دانشگاه و سازمانهای مردم نهاد و دیگر نهادهای ذیربط در استان، یک فرایند همکاری اثربخش، هدفمند و همراه با نقشه راه مشخص در حوزه دستیابی به هوای پاک در استان وجود دارد؟ واقعیت این است که هوای پاک با بخشنامه و نیایش و ابراز امیدواری حاصل نخواهد شد. برای داشتن هوای پاک باید نسلی را تربیت کنیم که هوای پاک را عین زندگی بدانند و حاکمیت نیز متعهدانه در این خصوص برنامه ریزی و عمل کند. دیدن آسمان آبی و نفس کشیدن در هوای پاک، حق همه شهروندان است. همه باید متعهدانه برای تحقق این حق بکوشیم. ✍سید حسین پایدار اردکانی @zarrhbin