براى آنكه محبت و برادرى كه عامل موثر پيشرفت اسلام و مسلمين بود در جامعه پايدار بماند و مسلمانان همواره نسبت به يكديگر دوست و علاقه‏مند باشند قانونگذار اسلام تمام عواملى را كه مى‏تواند موجبات تفرق و جدايى مردم را از يكديگر فراهم آورد ممنوع شناخته و پيروان اين دين شريف را از آن برحذر داشته است و غيبت يكى از آن عوامل است. قرآن شريف در اين باره فرموده است: و لا يغتب بعضكم بعضا ايحب احدكم ان ياكل لحم اخيه ميتا فكرهتموه. از يكديگر غيبت منماييد، آيا كسى از شما دوست دارد كه گوشت بدن برادر مرده‏ى خود را بخورد؟ در اسلام و در قرآن غيبت كردن به خوردن گوشت بدن برادر مرده تنظير شده است. از امام صادق (ع) سوال شد راجع به روايتى كه مردم از رسول گرامى حديث مى‏كنند كه فرموده: خداوند، دشمن دارد اهل بيتى را كه گوشتخوارند. امام صادق (ع) فرمود: معنى اين حديث آن نيست كه تصور كرده‏اند، مراد خوردن گوشت گوسفند باشد كه خود رسول اكرم از آن مى‏خورد و آن را دوست مى‏داشت، مقصود از اين گوشت كه در روايت آمده آن است كه در آيه‏ ى غيبت در قرآن شريف ذكر شده و غيبت نمودن برادر مسلمان به خوردن گوشت بدن برادر مرده تنظير گرديده است.

نظر به اينكه در شرع مقدس اسلام «غيبت» از گناهان بزرگ شناخته شده و بيش و كم مبتلا به عموم مردم است، اين بحث به شرح و بسط آن اختصاص يافته و به قدر ممكن راجع به ابعاد مختلفش توضيح داده مى‏شود

در آغاز لازم است اولا غيبت را بشناسيم و ثانيا بدانيم آيا غيبت فقط به زبان آوردن چيزى است كه غيبت شده از گفتن آن ناراضى است و كراهت دارد يا با غير زبان نيز اين گناه تحقق مى‏يابد.

تعریف غيبت: غيبت عبارت از اين است كه ديگرى را به صفتى ياد كنيد كه اگر خبر گفته ‏ى شما به او برسد با كراهت و بى‏ميلى آن را تلقى مى‏نمايد، خواه اين گفته درباره‏ى نقائص ساختمان طبيعى او باشد يا راجع به اخلاق و گفتار و رفتار دينى و دنيويش سخن گفته باشيد،

رسول اكرم فرمود: آيا مى‏دانيد غيبت چيست؟ گفتند: خداوند و رسول خدا آگاه‏اند. فرمود غيبت عبارت از اين است كه برادرت را به چيزى كه از آن كراهت دارد ياد كنى. عرض كردند: اگر چه آن صفت در او باشد؟ فرمود: اگر سخنى بگويى كه در او هست غيبت است و اگر چيزى بگويى كه در وى نباشد به او بهتان زده‏اى و نسبت دروغ داده‏اى.

غيبت فقط با گفتن به زبان نيست، بلكه با اشاره‏ ى چشم و ابرو، يا دست و پا، و يا ديگر وسايلى كه از صفتى حكايت مى‏كند كه صاحب آن صفت از آن كراهت دارد آن نيز غيبت است، از عايشه میگوید: زنى بر ما وارد شد. وقتى روى گرداند كه برود من با دستم اشاره نمودم كه او كوتاه قد است. رسول اكرم به من فرمود: با اين عمل از او غيبت نمودى.

جرم غيبت در روايات اسلامى بسيار مهم معرفى شده : رسول اكرم فرموده: هر كس از مومنى غيبت نمايد همانند اين است كه عمدا كسى را كشته باشد. رسول اكرم به ابوذر غفارى فرمود: بپرهيز از غيبت كه گناه غيبت شديدتر از گناه زناست. عرض كرد يا رسول الله! چرا چنين است؟ فرمود: زناكار از گناه خود توبه مى‏كند و خداوند او را مى‏آمرزد و غيبت‏كننده از گناه خود توبه مى‏كند ولى بخشيده نمى‏شود تا آنكه غيبت شده از او راضى گردد و او را ببخشد.

يكى از نتايج زيانبار غيبت اين است كه عبادات و طاعات غيبت كننده بر اثر غيبت، مقبول درگاه باريتعالى نمى‏شود، مگر آنكه شخص غيبت شده او را مورد عفو و بخشش خود قرار دهد. رسول اكرم فرمود: اگر كسى از مرد يا زن مسلمانى غيبت كند خداوند چهل روز نماز و روزه‏ى او را قبول نمى‏كند مگر آنكه صاحب غيبت او را ببخشد.

در جايى كه غيبت با زبان و از راه سخن باشد شنونده‏ ى غيبت نيز مرتكب گناه غيبت شده و عبادت او هم تا چهل روز مقبول درگاه باريتعالى نخواهد بود : رسول اكرم فرمود: كسى كه غيبت را استماع مى‏كند يكى از دو غيبت‏كننده به حساب مى‏آيد.

گرفتارى و مصيبت بزرگ براى غيبت‏كنندگان در عرصه‏ى قيامت است. در موقعى كه سرنوشت قطعى افراد با رسيدگى به پرونده‏ى اعمالشان روشن مى‏شود و غيبت‏كنندگان در آن روز به ضرر و زيان غيبتهايى كه در دنيا نموده‏اند واقف مى‏گردند و از عمل خويش سخت نادم مى‏شوند و در آن موقع ندامت سودى نخواهد داشت. رسول اكرم مى‏فرمود: شخصى را در قيامت مى‏آورند و او را در محكمه‏ى عدل الهى متوقف مى‏كنند و نامه‏ى عملش را به دستش مى‏دهند. مشاهده مى‏كند حسناتى را كه در دنيا انجام داده در نامه‏ى عملش نمى‏بيند. عرض مى‏كند بار الها! اين كتاب عمل من نيست چه آنكه در اين كتاب حسنات خود را نمى‏بينم. به او گفته مى‏شود: خداوندت منزه از خطا و فراموشى است، اعمال خوبت بر اثر غيبت مردم از ميان رفت. شخص دگرى را در محضر الهى مى‏آورند و نامه‏ى عملش را به وى مى‏دهند. در آن نامه طاعات بسيار مى‏بيند. عرض مى‏كند بار الها! اين نامه‏ى عمل من نيست و من در دنيا چنين اعمالى را انجام نداده‏ام. به او گفته مى‏شود: فلانى از تو غيبت نموده و حسنات او به نامه‏ى عمل تو منتقل شده و در حساب تو آمده است. چقدر براى آدمى دردناك و رنج‏آور است كه ببيند اعمالى را در دنيا انجام داده و اميدوار بوده كه در روز جزا آن اعمال موجب نجاتش گردد، اينك به دگرى منتقل شده براى آنكه در دنيا از او غيبت نموده است.

علل و عواملى كه موجب غيبت كردن مردم از يكديگر مى‏شود متعدد است، گاهى حسد، آدمى را به غيبت وامى‏دارد زيرا محسود كه از عز و بزرگى يا محبوبيت اجتماعى برخوردار است حسود بر او رشك مى‏برد و براى آنكه ناراحتى درونى خويشتن را تسكين بخشد زبان به غيبت او مى‏گشايد تا او را در جامعه موهون كند و ارزش او را از ميان ببرد. گاهى خشم و حس انتقامجويى آدمى را به غيبت وامى‏دارد، گاهى محيط مجلس انس زمينه را براى غيبت اين و آن فراهم مى‏آورد، و گاه كسى خود داراى عيوب و نقائصى است و براى اينكه وانمود نمايد كه اين نقائص منحصر به او نيست از نقائص دگران سخن مى‏گويد و عيب آنان را نشر مى‏دهد، و على عليه‏السلام درباره‏ى اين گروه فرموده است: كسانى كه داراى عيوبى هستند دوست دارند كه عيوب دگران را شايع نمايند تا عذر عيوب خودشان وسعت يابد.

كسانى كه زبان به غيبت ديگران مى‏گشايند بايد بدانند كه غيبت كردن آنان از ديگران موجب مى‏شود كه غيبت ‏شدگان تحريك شوند تا عيوب آنان را به دست آورند و غيبتشان را با غيبت تلافى نمايند. امام صادق (ع) فرموده: غيبت مكن كه در معرض غيبت قرار مى‏گيرى و براى برادرت گودالى حفر مكن كه خودت در آن فرومى‏افتى. علی علیه السلام : بپرهيز از اينكه زبانت را در غيبت نمودن برادرانت مركب خود قرار دهى يا آنكه چيزى بگويى كه بر ضررت حجت باشد يا در بدى نسبت به تو علت.