مقاله ای درباره ضعف سند و متن روایتی که می گوید " معرفت فاطمه سلام الله علیها یعنی ادراک لیلة القدر" ☘️بررسی خبر تطبیق لیلة القدر بر حضرت صدیقه زهرا علیها السلام حدثنا محمد بن القاسم بن عبيد معنعنا عن أَبِي عَبْدِ اللَّهِ أَنَّهُ قَالَ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ اللَّيْلَةُ فَاطِمَةُ وَ الْقَدْرُ اللَّهُ فَمَنْ عَرَفَ فَاطِمَةَ حَقَّ مَعْرِفَتِهَا فَقَدْ أَدْرَكَ لَيْلَةَ الْقَدْرِ وَ إِنَّمَا سُمِّيَتْ فَاطِمَةُ لِأَنَّ الْخَلْقَ فُطِمُوا عَنْ مَعْرِفَتِهَا أَوْ مِنْ مَعْرِفَتِهَا الشك من أبي القاسم وَ قَوْلُهُ وَ ما أَدْراكَ ما لَيْلَةُ الْقَدْرِ لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ يَعْنِي خَيْرٌ مِنْ أَلْفَ مُؤْمِنٍ وَ هِيَ أُمُّ الْمُؤْمِنِينَ تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فِيها وَ الْمَلَائِكَةُ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ يَمْلِكُونَ عِلْمَ آلِ مُحَمَّدٍ ص‏ وَ الرُّوحُ الْقُدُسُ هِيَ فَاطِمَةُ ع بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ سَلامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ يَعْنِي حَتَّى يَخْرُجَ الْقَائِمُ ع. (تفسير فرات الكوفي، ص581/ 747) 🔸بررسی سندی: این خبر تفسیر فرات در مصادر متقدم امامیه مورد توجه نبوده، و امروزه نیز شاید بیشتر به خاطر تبلیغات ونوشته‌های آقای حسن حسن‌زاده شهرت یافته، و البته ایشان برای مطالبی صوفیانه به خبر استناد کرده است. (هزارويك كلمه، ج‏2، ص372؛ ج4، ص511؛ و نک: ج5، ص69 و 418؛ و از همو: ممد الهمم، 654؛ انسان و قرآن، ص247؛ ده رساله فارسى، ص187 و 224؛ مجموعه مقالات، ص129؛ نامه‌ها برنامه‌ها، 139؛ هزارويك نكته، ص9 و 559؛ مجلة پيام انقلاب، رسالة الثورة) سند خبر البته ضعیف است، و بخشی از آن در دست نیست. خود منبع هم چندان کتاب قوی نیست. (فرات زیدی دانسته می‌شود. و در عین حال برخی از اخبار اثر او متناسب با باطنیه است. نک‍: قبادی، تفسیر فرات) از دیگر ابهامات اسناددهی خبر این است که عبارات پس از «الشَّكُّ مِنْ أَبِي الْقَاسِم‏» به نحوی است که هم می‌توان آن را ادامه خبر قبل به حساب آورد، و هم توضیحات برخی از راویان که (نام کاملش در سند فعلی نیامده) در متن فعلی ادراج شده است. علامه مجلسی (م1110) نیز در روایت خبر فراز اخیر را نیاورده است. (بحار الأنوار، ج‏43، ص65) نمونه‌ مشابهی در ادراج در همین اخبار نیز به واسطه گزارش شرف‌الدین استرابادی (م940) اتفاق افتاده است. او عبارات بخش دوم از گزارش فرات را با تعبیر رایج خود «و اما قوله» در پی روایتی از ابن جمهور آورده است. (تأويل الآيات الظاهرة، ص791) که گاه آن را از کلام مؤلف حساب کرده‌اند؛ و گاه از متن خبر. (نک‍: بحار الأنوار، ج‏25، ص97) 🔸بررسی متنی: 1- از اشکالات متن خبر این است که در مجموعه‌ای از روایات با اسناد قوی «روح» مخلوقی بزرگتر از جبرئيل وميكائيل دانسته شده، که از آسمان نازل شده و با رسول الله ص و ائمه ع بوده و ایشان را تأیید می‌کرده، (بصائر الدرجات، ج‏1، ص455-464؛ الكافي، ج‏1، ص273) و احکامی را که ندانند به ایشان می‌آموخته است. (همان، ص451-454) بی‌تردید نمی‌توان چنین جایگاهی را در مورد حضرت زهرا س به نسبت رسول الله ص پذیرفت. 2- سیاق خبر فرات اضطراب دارد؛ از ابهامات فراز «الرُّوحُ الْقُدُسُ هي فَاطِمَةُ» این است که لازمه آن در تأویلات آیه این می‌شود: تَنَزَّلُ المؤمنون (الملائکة) و الرُّوحُ (فاطمة) فِيها (فاطمة). در ابتدای خبر گویی به معرفت حضرت فاطمه دعوت شده، اما در علت نام‌گذاری ایشان گفته شده خلق در معرفت او ناتوان‌ اند «الخلق فطموا عن معرفتها». با تکلف می‌توان احتمال داد که فراز نخست نیز در رد امکان معرفت هر دو قدر و فاطمه س است! یا تعبیر اخیر مطلق باشد، و به نحوی وجه جمعی با فراز پیشین آن ارائه داد، اما ابهام دیگر این که در برخی اخبار دیگر وجوه متفاوتی برای تسمیه حضرت زهرا آمده است. (تفسير فرات، ص321) ادامه در پیام بعدی👇 @shenakhtehadis

ادامه یادداشت پیشین درباره ارتباط بین معرفت مقام حضرت زهرا (س) با درک شب قدر👇 3- سبک خبر متناسب با مطالب باطنیه است. تأویل ملائکه به مومن نزد نصیریه و چه بسا در اسناد مشکوک دیگری نیز وجود دارد. (جلی، باطن الصلاة، 2016، ص45؛ نیز نک: کلبی، الفصل، ص3) همین تأویل لیلة القدر در منابع نصیریه نیز یافت می‌شود: - خصیبی: «وفاطمة الزهراء لیلة القدر التي یرتجى إدراكها والقدر السید محمد، وفاطر سره وجوهرته وهي هو.» (الرستباشیه، 2006م، 80 و 81؛ 2016، ص39؛ همان، تحقیق رواء جمال، ص274) - همو: «ومن لیالي شهر رمضان ست لیالي لفاطمة الزهراء لیلة أول رمضان ولیلة تسع عشر ولیلة إحدى وعشرین ولیلة سبع وعشرین التي تتوقع فیها لیلة القدر وهي لیلة النصف من شعبان لان فیها زیارة الحسین» (خصیبی، العقود، ص12) - طبرانی: «ما ذكر شیخنا قدس الله روحه في رسالته عدد لیالي شهر رمضان؟ قال: فاطر مذكور فیها قال: إنها لیلة القدر فاللیلة فاطر، والقدر المیم إلیه التسلیم.» (طبرانی، المسائل عن الجلی، ص4؛ طبرانی، المسائل، ص2؛ النعمانیه، 2006، ص306) - از مصادر غلوگرای اسماعیلیه نیز نک: زهر المعانی، ص177 خبری مفصل در این زمینه. @gholow2 غیر از مصادر نصیریه، البته حمل لیلة القدر بر حضرت زهرا را در خبر نامعتبر دیگری از يعقوب بن جعفر بن إبراهيم جعفری (؟) می‌توان یافت (الكافي، ج‏1، ص479) ولی هم سندش اشکال جدی دارد و هم خبر از بدو امر آشکارا مکتوب بوده است. یعنی در حالی وقایع و عبارات گفت‌وگو‌هایی شفاهی را گزارش می‌کند، که ادبیات نادر آن در گزارش‌های شفاهی معتبر دیده نمی‌شود. بر خلاف این خبر طولانی و حاوی غرائب و جزئیات بسیار که آن و نمونه‌ای مشابه را باز ابوسمینه روایت کرده، دیگر اخبار از يعقوب بن جعفر مختصر هستند. (برای اتهامات ابوسمینه نزد قدما: قاموس الرجال، ج‏9، ص421-423) این حجم گسترده از جزئیات نیز مؤید آن است که متن مکتوب آن صرفاً نمی‌تواند به گزارشی شفاهی، و یک واقعه متکی باشد. (برای نمونه پژوهش‌های در زمینه نحوه شکل‌گیری اخبار طوال نک: قندهاری، متون حدیثی بلند در قرن اول) ابن ابی الحدید در گزارشی که البته خاستگاه آن را روشن نکرده، روایت تأویل متفاوتی را گویی به برخی از شیعة نسبت داده، و صحتش را رد کرده است: «علي بن أبي طالب ع هو إسرافيل و الحسن ميكائيل و الحسين جبرائيل و فاطمة ملك الموت و آمنة أم النبي ص ليلة القدر» (شرح نهج البلاغة، ج‏16، ص271) البته چنین تأویلی را در روایات موجود از امامیه و غلات نیافتیم. علامه مجلسی در بحار الأنوار در موضعی ضمن روایت فراز مورد بحث از تأویل الآیات، وجوهی را در تأویل حضرت زهرا س به لیلة القدر ارائه کرده است، که البته بر خلاف برخی از کلمات صوفیان، هیچ غالیانه نیست؛ وجوهی چون مستور بودن حضرت س، و یا پوشیدگی ایشان را به عنوان احتمالی در وجه تشبیه ایشان به شب قدر شمرده‌اند. (بحار الأنوار، ج‏25، ص99) هم‌چنین باید در نظر داشت صرف اینکه علامه مجلسی ره حدیثی را در بحار الأنوار بیاورند، صحت آن را حتی در نظر خود علامه اثبات نمی‌کند. هر چند با اثبات آن باز جای بررسی‌ها باقی است. و البته از جمله انگیزه‌های مهم در تألیف بحار حفظ تراث بوده است. ایشان گاه برای حفظ نسخه‌ای مجهول، از آن نقل می‌کند، و حتی از متفردات الهداية الکبری، مناقب عتیق و نسخه های ابوالحسن بکری و... هم گزارش کرده و در مواردی به ضعف اخبار آن اشاره کرده و گاه هم مسکوت گذاشته است، و یا حتی بدون اشاره برخی از پاره‌های غریب‌تر و ضعیف‌تر اخبار را حذف کرده است. بر این اساس به نظر می‌آید نمی‌توان چنین مضمونی را به معصوم ع نسبت داد، و تا یافتن سندی محکم‌تر در این راستا سزاوار است جانب احتیاط رعایت شود. #شب_قدر #فاطمیه #فاطمه سلام الله علیها منبع: کانال تلگرامی "غلو پژوهی" @Gholow2 عضویت کانالها در ایتا و تلگرام👇 @pasokhvoice @pasokhtext @shenakhtehadis

🔶 نامه جیمز رابسون مستشرق بریتانیایی به علامه عسکری 🔶 برای مطالعه متن کامل این نامه به آدرس سایت زیر مراجعه کنید: https://fa.alaskari.org/درباره-علامه-عسکری/جیمز-رابسون/ 🔶 مرکز العلامة العسکري للدراسات الإسلامية 🔶 مرکزِ تنظیم و نشر و حفظ آثار علامه عسکری 💠@alaskari_farsi 🌍 fa.alaskari.org

بخشی از بخشنامه اميرالمؤمنين (عليه السلام) خطاب به مالک اشتر: 🔰«وَليكُن نَظرُك في عِمارةِ الأرضِ أبلَغ من نَظرِكَ في استِجلابِ الخَراجِ لأنّ ذلك لايُدرَكُ إلاّ بِالعِمارَة .» (نهج البلاغة- الكتاب ٥٣) 🔹بايد توجّه تو به آباد كردن زمين (كشور) بيش از توجّه به گرفتن ماليات باشد؛ زيرا ماليات جز در نتيجه آباداني فراهم نمي شود . 🍁🌻🍀🌷🍁