بسم الله الرحمن الرحیم عرض سلام و ادب محضر بزرگواران؛ جلسه ۴۶ از سلسله جلسات #شنبه‌های‌فقهی را در خدمت فاضل گرامی حجةالاسلام محمدجوادمحمدی از تلامذه آیات؛ گنجی، فاضل لنکرانی و قائینی هستیم. ایشان هم اکنون در گروه فقه جزاء موسسه فقه و علوم اسلامی اشتغال به تحصیل و تحقیق دارند. موضوع جلسه این هفته، بخش دوم مباحث #افسادفی‌الارض بابررسی روایات مربوطه است. بخش اول در جلسه پیشین با بررسی آیات مرتبط انجام گشت، لیکن به دلیل استقبال اعزه از این بحث، جلسه دوم آن با ارائه ایشان و بررسی روایات صورت خواهد گرفت. زمان: شنبه ۸ رجب المرجب، ۳ اسفند/ همراه با اقامه نماز ظهر وعصر مکان: خیابان معلم شرقی کوچه ۱۱ (بیت امام ره) فرعی شماره ۵ پلاک ۸۳ https://eitaa.com/joinchat/1116209178C86239c6fa5

روایات بحث ، برای استفاده دوستان تقدیم میشود

با عرض سلام و ادب محضر دوستان گرامی بحمدالله جلسه چهل و ششم انجام شد مقرر محترم صدیق ارچمند حجت الاسلام محمدی در ادامه بحث افساد فی الارض که مناظره قرآنی آن در چند وقت پیش در همین سلسه جلسات برقرار شده بود بحث روائی آن را مطرح کردند و فرمودند : التزام به این عنوان در اقوال فقهایی همچون آیات منتظری ، مکارم و مومن قمی آمده است البته قانون به استناد فتوای آیت الله منتظری تدوین شد که هرگونه پخش مواد سمی و مخدر و هرگونه خسارت به اموال خصوصی و عمومی و اخلال به نظم عمومی و . . .باشد مفسد فی الارض خواهد بود هرچند ایشان از نظر خود برگشتند و به خلاف آن ملتزم شدند . اما روایاتی که در باب افساد مطرح شده است : 1.(بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْأَعْمَشِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام فِي حَدِيثِ شَرَائِعِ الدِّينِ قَالَ: وَ لَا يَحِلُّ قَتْلُ أَحَدٍ مِنَ الْكُفَّارِ وَ النُّصَّابِ‏ فِي التَّقِيَّةِ إِلَّا قَاتِلٍ أَوْ سَاعٍ فِي فَسَادٍ وَ ذَلِكَ إِذَا لَمْ تَخَفْ عَلَى نَفْسِكَ وَ لَا عَلَى أَصْحَابِكَ وَ اسْتِعْمَالُ التَّقِيَّةِ فِي دَارِ التَّقِيَّةِ وَاجِبٌ وَ لَا حِنْثَ وَ لَا كَفَّارَةَ عَلَى مَنْ حَلَفَ تَقِيَّةً يَدْفَعُ بِذَلِكَ ظُلْماً عَنْ نَفْسِهِ. وسائل الشيعة، ج‏16، ص: 210.) این متن در دو روایت آمده است که مرحوم هاشمی شاهرودی آن را یکی ئدانسته است که عبارت (ساع فی فساده) آمده و نامی از افساد فی الارض برده نشده و لکن فقهایی از آن افساد فهمیده اند. اشکالی که به این روایت شده است این است که تعمیم این روایت به غیر مورد کافر و ناصبی محل اشکال است و ظاهر این روایت تعمیم حکم به جمیع قضات است ودر حالیکه ثقل این روایت بحث از تقیه است و این بحث در مورد قضاتی که مبسوط الید هستند معنی ندارد فلذا نمی توان از این روایت عنوان افساد فی الارض را در عداد جرمهای حدی اصطیاد کرد . 2.(فِي رِوَايَةِ السَّكُونِيِ‏ أَنَّ عَلِيّاً علیه السلام قَضَى فِي رَجُلٍ أَقْبَلَ‏ بِنَارٍ فَأَشْعَلَهَا فِي دَارِ قَوْمٍ فَاحْتَرَقَتِ الدَّارُ وَ احْتَرَقَ أَهْلُهَا وَ احْتَرَقَ مَتَاعُهُمْ قَالَ يُغَرَّمُ قِيمَةَ الدَّارِ وَ مَا فِيهَا ثُمَّ يُقْتَلُ. من لا يحضره الفقيه، ج‏4، ص: 162). 3.(مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْبَرْقِيِّ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيٍّ علیه السلام أَنَّهُ قَضَى فِي رَجُلٍ أَقْبَلَ‏ بِنَارٍ فَأَشْعَلَهَا فِي دَارِ قَوْمٍ فَاحْتَرَقَتْ وَ احْتَرَقَ مَتَاعُهُمْ قَالَ يُغْرَمُ قِيمَةَ الدَّارِ وَ مَا فِيهَا ثُمَّ يُقْتَلُ. تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان)، ج‏10، ص: 231) 4.(عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مَرَّارٍ عَنْ يُونُسَ عَنْهُمْ ع قَالَ: سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ قَتَلَ مَمْلُوكَهُ قَالَ إِنْ كَانَ غَيْرَ مَعْرُوفٍ بِالْقَتْلِ ضُرِبَ‏ ضَرْباً شَدِيداً وَ أُخِذَ مِنْهُ قِيمَةُ الْعَبْدِ وَ يُدْفَعُ إِلَى بَيْتِ مَالِ الْمُسْلِمِينَ وَ إِنْ كَانَ مُتَعَوِّداً لِلْقَتْلِ قُتِلَ بِهِ.الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏7، ص: 303( عده ای این حکم را در باب قصاص دانسته اند و عده ای مثل مرحوم ابن جنید ، قطب الدین ، علامه حلی ره از باب فساد فی الارض . 5.(عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ غَيْرِ وَاحِدٍ مِنْ أَصْحَابِنَا قَالَ: أُتِيَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام بِرَجُلٍ نَبَّاشٍ فَأَخَذَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام بِشَعْرِهِ فَضَرَبَ بِهِ الْأَرْضَ ثُمَّ أَمَرَ النَّاسَ أَنْ يَطَئُوهُ بِأَرْجُلِهِمْ فَوَطِئُوهُ حَتَّى مَاتَ. الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏7، ص: 229) در پاسخ از این روایت گفته اند که اولا محرز نیست که مروی عنه ابن ابی عمیر از امام علیه السلام نقل کرده باشد علاوه بر اینکه عبارت (قضی) نیامده است مضافا به اینکه معارض دارد و حکم نباش در روایات دیگر قطع ید گفته شده است . (عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام‏ أَنَّ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام أُتِيَ بِرَجُلٍ قَدْ بَاعَ‏ حُرّاً فَقَطَعَ يَدَهُ.الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏7، ص: 229( در پاسخ باید گفت اولا در این روایت قتل نیامده است و ثانیا اگر اشاره به آیه شریفه (اوتقطع ایدیهم و ارجلهم) باشد باز هم تطابق ندارد و ثالثا این تعلیل ها بعد الحکم است و نمی توان به عنوان مناط حکم قلمداد شود و لذا قابل تسری و تعدی به غیر نیست .

6.(عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله ‏ سَاحِرُ الْمُسْلِمِينَ يُقْتَلُ وَ سَاحِرُ الْكُفَّارِ لَا يُقْتَلُ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ لِمَ لَا يُقْتَلُ سَاحِرُ الْكُفَّارِ قَالَ لِأَنَّ الْكُفْرَ أَعْظَمُ مِنَ السِّحْرِ وَ لِأَنَّ السِّحْرَ وَ الشِّرْكَ مَقْرُونَانِ. الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏7، ص: 260) در نتیجه باید گفت عنوان فساد در هیچیک از روایت به جز روایت اولی نیامده بود که آن هم جواب داده شد فلذا استفاده چنین عنوان مستقلی در عداد عناونی مچرمانه حدی کار صعب و ناشدنی است مضافا به اینکه اثبات ارتکاز چنین عنوانی در بین فقهاء دونه خرط القتات است .

فایل صوت جلسه برای استفاده هرچه بیشتر تقدیم میشود

بسم الله الرحمن الرحیم عرض سلام و ادب محضر بزرگواران؛ جلسه ۴۷ از سلسله جلسات #شنبه‌های‌فقهی را در عزیزانی هستیم که دست اندرکار پروژه #نجف (ناصرجامع‌فقیه) زیر نظر مدیریت حوزه علمیه هستند. این پروژه سعی دارد نقش #هوش‌مصنوعی را در فرآیند اجتهاد تبیین و اثبات نماید. در جلسه پیش‌روی در خدمت آقایان حسینی برای بیان ابعاد فنی پروژه و صراف‌زاده برای بیان ابعاد فقهی (از شاگردان استادمفیدی) هستیم. زمان: شنبه ۱۵ رجب المرجب، ۹ اسفند/ همراه با اقامه نماز ظهر وعصر مکان: خیابان معلم شرقی کوچه ۱۱ (بیت امام ره) فرعی شماره ۵ پلاک ۸۳ https://eitaa.com/joinchat/1116209178C86239c6fa5

بسم الله الرحمن الرحیم با سلام و عرض ادب محضر دوستان گرامی بحمدالله جلسه چهل و هفتم برقرار شد مقررین محترم حجت الاسلام صراف زاده در بیان بعد فقهی پروژه نجف و دکتر حسینی در بیان بعد فنی این پروژه قبول زحمت کردند . دکتر حسینی فرمودند : هوش مصنوعی فرایندی است که فقیه را در پیمودن راه تا اجتهاد کمک می کند . یکی از کاربردهای مهم هوش مصنوعی فحص معنایی است . فلسفه هوش مصنوعی : گره خوردن کامپیوتر به خلقت یعنی اضافه شدن یک پردازشگر به انسان است لکن هوش مصنوعی جوانح ندارد ولی می تواند جوارح داشته باشد یعنی حب ندارد ولی می تواند به چیزی بیشتر از بقیه بپردازد فلذا مباحث پیچیده ادبی و فلسفی را می تواند تقریر منطقی کند یعنی عمل عاقلانه انجام دهد و صغری و کبری بپیند ولی جانحه فهمیدن ندارد یعنی مثل کسی که فهم عرفی دارد می تواند رفتار کند ولی فهم ندارد . و در بحث فقهی هدف از هوش مصنوعی در فقه ، عاقلانه فحص کردن و عاقلانه عمل کردن است . در حل حاضر ماشینی در مایروسافت تهیه شده که شعر می گوید و مقاله می نویسد. پروژه نجف در حال حاضر موتور جستجوی هوشمندی دارد که در 50000 جلد کتاب می تواند فحص هوشمند کند که به نام (جحد) نام گذاری شده است به این معنی که الفاظ شبیه هم را تشخیص می دهد ولی در عین حال اشکال هم دارد و در تابستان 1402 قرار است به فحص معنایی دست پیدا کند که اولین محصول این پروژه است . و از پروژه های جانبی بارگزاری مطالب پیرامونی به این پروژه مثل تاسیس شبکه اجتماعی هوش مصنوعی در فقه است و حجت الاسلام صراف زاده فرمودند : فضای هوش مصنوعی در دنیا توسعه پیدا کرده است و تقریبا مرجعیت پیدا کرده است . لذا باید پدافند مناسب آن را تهیه کنیم . پروژه نجف فرصتی است و باید موضوع شناسی خوب از آن پیدا شود . چون فحص لفظی در بسیاری از موارد نمی تواند کمک کار فقیه باشد بلکه نیاز به فحص معنایی نیز داریم که این کار ماهیت هوض مصنوعی است بیشترین کار هوش مصنوعی کمک کردن فقیه در استفراغ وسع است و اگر بخواهیم ورود به عرصه هایی مثل فقه در فضای پیچیده تر مثل فقه نظام و فقه بانک و ادراه که سلسله ای از مجموعه نقش ها و عناوین هستند و باهم در گیرند کنیم نیاز به این هوش مصنوعی احساس می شود . و شاید هوش مصنوعی با گرفتن مبانی فقیه بتواند توالی فاسد یا خیر مبانی را برای ما تبیین کند که ممکن است به استنباط فقیه کمک کند .

برای استفاده هرچه بیشتر دوستان فایل صوتی مقررین محترم و نقد دوستان تقدیم میشود .