انواع ذکر
عنایت بفرمایید ذکر منحصرا به ذکر لسانی گفته نمی شود یک حدیثی برای شما بگویم نگران هستم عنایت کنید ، حضرت صادق علیه السلام به یک نفر فرمود یاد خدا کن بعد صدایش کرد ذکر خدا کن بعد حضرت صدایش کرد فرمود ببینید این حدیث را فرمود خیال نکنی سبحان الله و الحمدلله اگرچه این هم ذکر است ، کسی ذکر بودن این را منکر نیست، ولی مقصود من این است که به یاد خدا باشید حالا یا به زبان بیاوری یا نیاوری، پس می گویند:ذکر لسانی و ذکر قلبی منتها ذکر قلبی را دکان دار خراب کرده ما ذکر قلبی را جور دیگر معتقد هستیم خلاصه عنوان آن، چیز پیچیده ای نیست در باطن به یاد خدا باشیم و «یذکرون الله قیاما و قعودا و علی جنوبهم»[12]؛ حالا بر می گردیم به کلام امیر المومنین که گفتیم یکی از علل هدایت خاصه ذکر است چه ذکر لسانی باشد چه ذکر قلبی البته ذکر لسانی متصل به قلب خیلی فضیلت دارد بله اصلا اثر وضعی دارد، یکی از علما در نجف بوده که طلبه ای سرگردان می شود و خدمت امام زمان علیه السلام می رسد حضرت می فرماید: برو نزد آن عالم درس بخوان بگو مرا فرستاده اند پیش تو اگر گفت که کی فرستاده نشانی بده بگو نشانی این است که یک کاری کردی که رسول اکرم پیشانی تو را بوسید، گمان می کنم این قضیه مال مرحوم آشیخ محمد حسین غروی اصفهانی می شود کمپانی می گویند من هر وقت اسم ایشان را می گویم گیر می کنم چون معروف است به کمپانی، معروف است که راضی نبوده به او بگویند کمپانی، آقای طباطبایی افتخار می کرد که شش سال شاگرد او بوده است اصلا می شود گفت آقای طباطبایی دست پرورده او بود ،آیت الله العظمی آقای خویی قدس سره ظاهرا معقول قسمت فلسفه را از آقای غروی اصفهانی خوانده ظاهرا حضرت می فرستد طلبه را پیشش اگر نشانی خواست بگو یک کاری کردی ذکری گفتی که رسول اکرم پیشانی تورا بوسید و ذکرش را هم گفته بود بله بعد خلاصه مثل اینکه یک شب آشیخ محمد حسین دلش می سوزد از اهل بیت و ظلم هایی که شجره خبیثه بنی امیه می کنند و اینها را از نظر می گذراند دلش می سوزد می نشیند هزار لعن بر ابوسفیان می فرستد شب پیغمبر پیشانی او را بوسیده بود یک طلبه ای تو حجره خودش آمیرزا جواد آقای ملکی را دعا کرده بود بعدا تشکر کرده بود از طلبه که پسرم خیلی ممنون من را دعا کردی گفته بود می دانی از کجا فهمیدم که من را دعا کردی آن شب از حجره تو موجی به من رسید فهمیدم مرا دعا کردی کار دنیا این قدر حساب و کتاب دارد دعا کنی موج ایجاد می شود، غیبت بکنی موج ایجاد می شود، گناه هم بکنی موج ایجاد می شود منتها دیگر ما آمیرزا جواد آقا تبریزی نیستیم که بفهمیم این چیزها را. «یا ایها الذین آمنوا اذکروا الله ذکرا کثیرا»[13]؛ ای مومنین خدا را زیاد یاد بکنید ذکر کثیر چی است
