✅ شرح و تفسیر حکمت ۱۸۰ نهج‌البلاغه...👇🏻👇🏻👇🏻 ✨ حقیقتِ طمع، #علاقه_شدید به #امور_مادى است که در دست #دیگران است و شخص طماع براى رسیدن به آن هر گونه #خضوع و #ذلت را مى‌پذیرد و به همین دلیل همچون برده‌اى است در برابر کسى که طمع از او دارد و طماع غالباً این صفت رذیله را با خود حفظ مى‌کند، از همین رو امام(علیه السلام) آن را نوعى #بردگى_ابدى شمرده است. 🔹 افراد طمع کار انسان هاى #ضعیف، #زبون، #دون_همت و #فاقد_شخصیت‌اند و چون اعتماد به نفس ندارند سعى مى‌کنند از طریق #وابستگى به دیگران به مقصود خود برسند. 🔺در مقابل این صفت رذیله فضیلتى است که از آن به عنوان «یأس عَمّا فی أیدِى النّاسِ; #قطع_امید از آنچه در دست دیگران است» تعبیر شده و به بیان دیگر #قناعت به آنچه خود دارد. 🔸 در احادیث اسلامى به این موضوع اشاره شده است. در مورد اصل طمع مرحوم کلینى بابى در جلد دوم کافى عنوان کرده و احادیث نابى در ذیل آن آورده است؛ از جمله از امام باقر (علیه السلام) نقل مى‌کند که فرمود: «چه بد انسانى است آن کس که طمعى دارد که وى را به هر سو مى‌کشاند و چه بد انسانى است کسى که علاقه به چیزى دارد که سبب ذلت او مى‌شود». ❇️ در مورد قطع امید از آنچه در دست مردم است امام على بن الحسین(علیهما السلام)مى‌فرماید: «تمام خوبى‌ها را در قطع امید از آنچه در دست مردم است دیدم». 💠 حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى‌خوانیم در جواب این سؤال که چه چیز ایمان را در قلب راسخ و ثابت مى‌دارد مى‌فرماید: «الْوَرَعُ» ( #تقوا و #پرهیزگارى) و در پاسخ این پرسش که چه چیز ایمان را از قلب انسان خارج مى‌کند مى‌فرماید: «الطَّمَعُ». 🔸 شخص طماع در واقع نه اعتمادى به #خدا دارد و نه ایمان درستى به #رزاقیت او، به همین دلیل دست نیاز به سوى این و آن دراز مى‌کند. 🔺 از این فراتر حدیثى است که از رسول خدا(صلى الله علیه وآله)نقل شده و مى‌فرماید: «طمع علم و دانش را از دل‌هاى دانشمندان دور مى‌سازد». 👆🏻 دلیل آن این است که علم و دانش نیاز به #حریت_فکر و #آزادمنشى دارد در حالى که شخص طماع چون اسیر خواسته‌هاى خویش است نمى‌تواند درست بیندیشد و چه بسا براى رسیدن به مقصود خود کارهاى خلاف ارباب قدرت و مقام را توجیه کند و به بیان دیگر، طمع نوعى مستى و تخدیر فکر مى‌آورد و به طمّاع اجازه نمى‌دهد درست بیندیشد. 💠 براى این که بدانیم «طمع» کار انسان را به چه جایى مى‌رساند کافى است تاریخ طمع کاران را مطالعه و بررسى کنیم. ❇️ «اشعب» یکى از طمع‌کاران معروف عرب است که در میان آنها به صورت ضرب.المثل در آمده است. در حالات او نوشته‌اند: «روزى شخصى را دید که مشغول بافتن زنبیلى است به او گفت خواهش مى‌کنم آن را بزرگ‌تر بباف گفت به تو چه مربوط است؟ گفت شاید روزى صاحب آن بخواهد براى من هدیه‌اى بفرستد و بیشتر در این زنبیل جاى بگیرد. نیز درباره او گفته‌اند: از اشعب طمع‌کارتر سگ او بود، زیرا روزى عکس ماه را در وسط چاهى دید خیال کرد گرده نانى است براى به چنگ آوردن آن خود را در چاه پرت کرد و مرد. 🔹 ابن ابى الحدید قبل از نقل این دو داستان در شرح نهج البلاغه این شعر پرمعنا را نقل کرده است: "خویشتن‌دارى پیشه کن و آزادمنش زندگى نما و طمع‌کار مباش چرا که چیزى جز طمع‌ها گردن انسان‌ها را قطع نکرده است. ✨ این سخن را با حدیثى از پیغمبر اکرم پایان مى‌دهیم: 🔺 یکى از یاران آن حضرت به نام «ابو ایوب خالد بن زید» خدمتش رسیده عرض کرد: اى رسول خدا! اندرزى به من ده; اندرزى کوتاه تا بتوانم آن را حفظ کنم (و به آن عمل نمایم) پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) فرمود: «پنج چیز را به تو سفارش مى‌کنم: از آنچه در #دست_مردم است مأیوس باش و #صرف‌نظر کن که این همان بى نیازى حقیقى است و از #طمع بپرهیز که فقر و تنگدستى حاضر است و #نمازى را که مى‌خوانى آنچنان بخوان که گویى آخرین نماز توست و مى‌خواهى با دنیا وداع کنى و از کارهایى که ناچار مى‌شوى از آن #عذرخواهى کنى بپرهیز و آنچه براى خود دوست دارى براى #برادر_مسلمانت نیز دوست بدار». @syed213

✅ شرح و تفسیر حکمت ۱۸۶ نهج‌البلاغه...👇🏻👇🏻👇🏻 ✨ امام (علیه السلام) این سخن را از آیه ۲۷ سوره فرقان برگرفته است، آنجا که مى‌فرماید: «(و (همان) روزى که ستمکار دست خود را (از شدت حسرت) به دندان مى‌گزد و مى‌گوید: اى کاش با رسول (خدا) راهى بر گزیده بودم». 🍃 لِلظَّالِمِ الْبَادِی غَداً بِکَفِّهِ عَضَّةٌ.🍃 ❇️ نکته شایان توجه این است که امام (علیه السلام) در اینجا ظالم را مقدم به «بادى» کرده یعنى آن کسى که #ابتداى به ظلم مى‌کند، از این نظر که شخص دوم اگر مقابله به مثل کند ظلم نیست بلکه #احقاق_حقى است و اگر بیش از مقابله به مثل کند باز قبح و زشتى ظلم او به اندازه کسى که ابتدا به ظلم کرده نیست و تعبیر به «عَضَّة» (به دندان گزیدن) کنایه از شدت ناراحتى است، زیرا انسان هنگامى که به ناراحتى‌هاى شدید گرفتار مى‌شود، ناراحتى‌هایى که از خود او سر زده و خودش باعث و بانى آن بوده مى‌خواهد از خود انتقام بگیرد و براى این کار به آزار خویشتن مى‌پردازد؛ گاه بر سر و صورت خود مى‌کوبد و گاه دست خود را که با آن کار خلافى انجام داده مى‌گزد و همه این‌ها نشانه ناراحتى شدید از کار خویشتن و نوعى مجازات و انتقام از خود است. 💠 در حدیثى از امام موسى بن جعفر (علیه السلام) مى‌خوانیم: «فى رَجُلَیْنِ یَتَسابّانِ فَقالَ: الْبادی مِنْهُما أَظْلَمُ وَوِزْرُهُ وَوِزْرُ صاحِبِهِ عَلَیْهِ ما لَمْ یَتَعَدَّ الْمَظْلُومُ؛ امام (علیه السلام) در مورد دو نفر که به هم دشنام مى‌دادند فرمود: آن کس که ابتدا کرده #ظالم‌تر است و گناه او و گناه نفر دیگر بر اوست، مادامى که مظلوم از حد تعدى نکند». 🔺 جمله اخیر ممکن است اشاره به آن قسم از سب باشد که مظلوم در انجام آن مجاز است، مثل این که کسى به دیگرى بگوید: «لعنة الله علیک» و او در جوابش بگوید: «علیک لعنة الله» ولى در همان کتاب اصول کافى و بعضى کتب دیگر به جاى «ما لَمْ یَتَعَدَّ»، «ما لَمْ یَعْتَذِرَ» آمده است اشاره به این که اگر شخص دشنام دهنده عذرخواهى کند و از کار خود توبه کرده و جبران نماید گناه او برداشته مى‌شود. این نسخه صحیح‌تر به نظر مى‌رسد، زیرا درباره نفر دوم تعبیر به «وِزْر» شده که نشان مى دهد او هم گناه کار است خواه تعدى کند یا تعدى نکند؛ ولى هرگاه مسئله #عذرخواهى پیش آید مشکل حل مى شود. 🔸 درباره ندامت ظالم و عاقبت کار او احادیث دیگرى نیز از معصومان (علیهم السلام) نقل شده از جمله در حدیثى از رسول اکرم (صلى الله علیه وآله) مى‌خوانیم: «ستمگرى پشیمانى است». 🔺 با این که مى‌دانیم ظلم سبب پشیمانى است ولى به قدرى این رابطه شدید است که حضرت فرموده ستمگرى عین پشیمانى است. 🔸 در حکمت ۳۴۱ خواهد آمد که امام على بن ابى طالب (علیه السلام) فرموده است: «یَوْمُ الْعَدْلِ عَلَى الظّالِمِ أشَدُّ مِنْ یَوْمِ الْجَوْرِ عَلَى الْمَظْلُوم» و شبیه همین تعبیر در حکمت ۲۴۱ آمده است: «یَوْمُ الْمَظْلُومِ عَلَى الظّالِمِ أشَدُّ مِنْ یَوْمِ الظّالِمِ عَلَى الْمَظْلُومِ» 👆🏻 و مفهوم هر دو این است که روزى که خداوند از ظالم انتقام مى‌گیرد بسیار شدیدتر است از روزى که ظالم به مظلوم ستم مى‌کند. ❇️ در مورد تجسم اعمال در روز قیامت از بعضى روایات استفاده مى‌شود که ظلم به صورت #ظلمت و #تاریکى مجسم مى‌شود، همان گونه که در حدیثى از رسول اکرم (صلى الله علیه وآله) نقل شده است که فرمود: «از ظلم بپرهیزید که در روز قیامت ظلمت و تاریکى است». 🔸 نیز از روایات استفاده مى‌شود، از جمله گناهانى که کیفر و عقوبت آن در این دنیا دامان انسان را مى‌گیرد ظلم است، همان‌گونه که از امام باقر (علیه السلام) نقل شده که فرمود: «هیچ کس به دیگرى ستم نمى‌کند مگر این که خداوند انتقام او را در جان یا مال او خواهد گرفت». 🔸 این سخن را با حدیثى از رسول اکرم (صلى الله علیه وآله) پایان مى‌دهیم که فرمود: «چیزى که ثواب آن بسیار زود به انسان مى‌رسد نیکوکارى است و چیزى که مجازات آن زود دامن انسان را مى‌گیرد ظلم و ستم است».‌ @syed213